Chuyện „Nho-Nhe“ thâm thúy Tầu (Trần Đình Ngân, Berlin)

 Các bạn đọc BT5 phần đông chắc đã vào tuổi hưu!? Hưu trí có thời gian rộng dài. Bạn già với nhau, xin kể hầu các Cụ chuyện „Tầu Hán Nho nhe“ để giải khuây. Chuyện hay nghe xong, biết đâu có cụ lại có dịp nhại  Nam Cao mà vỗ tay xuống đùi đắc ý phán „Tổ sư bố con cháu thằng Tào Tháo! Sao mà chúng thâm thúy , xỏ xiên làm vậy!“.

 

Tôi với Thượng tá Trần Xuyên quen nhau tại Berlin do một số công việc ngoại giao mà hai bên cùng quan tâm. Mối quan hệ trở nên thân tình khi hai người  nhận ra cùng là sinh viên của Học viện Quân sự Nam Kinh (có điều khi Xuyên tốt nghiệp thì tôi đã rời trường trước đó 16 năm). Trần Xuyên là phó Võ quan (Tùy viên Quốc phòng) của Đại sứ quán TQ tại Berlin. Quen, thân, Xuyên bao giờ cũng lịch lãm, trân trọng gọi tôi là Sư phụ .

Câu chuyện tôi kể ra đây là vào dịp Olympic Beijing 2008.

Biểu tuợng

Việc tuyên truyền quảng cáo cho Olympic thì khỏi phải kể về sức mạnh bài bản ai cũng biết của nước chủ nhà. Câu chuyên đằng sau của tuyên truyền mà ông bạn trẻ Trung Hoa lý giải cho tôi thì mới thật đáng làm ta kinh ngạc.

                                      Biểu tượng Olympic Beijing 2008 theo tượng hình .

Biểu tượng của Olympic Beijing là chữ „Kinh„ viết theo kiểu tượng hình. Nhìn chữ „Kinh“ người ta nhận ra hình của một vận động viên đang chạy. Người mới học chữ TQ cũng biết, chữ KINH là lấy từ chữ BẮC KINH mà ra. Nhìn biểu tượng, cái chấm là đầu, gạch ngang là hai tay, ô vuông ở dưới là thân, chữ thủy biến tướng thành hai chân đang chạy.

Thế vận hội tổ chức tại Bắc kinh thì biểu tượng cho thủ đô, dùng chữ KINH đã là cao kiến.

Cười nghiêng nhìn tôi, Trần Xuyên nói nhẹ: "Tượng hình thì sư phụ thấy ngay, sư phụ ngẫm theo tượng THANH thử xem!".

Ừ nhỉ! Người dùng tiếng Anh, Mỹ trên thế giới ai chả na ná Jing-King,  tại những nước Đông Nam Á càng rõ, mọi người đều có chung cảm nhận Kinh là kinh đô, Kinh là VUA; về kinh, chẩy kinh thì là lên thủ đô, về với vua.

Cả thế giới (vận động viên, quan chức nhà nước, cổ động viên…) dù không phải ai cũng biết, cũng nghĩ ra  nhưng với người TQ hướng về Olympíc 2008 là về với "Con trời", rốn thiên hạ, về với vua!

Sân vận động trung tâm

Sân vận động Olympic Bắc kinh 2008 có hình dáng và tên gọi kỳ quái nhất thế giới. Mẫu sân và nhà thầu thi công là của bang Bayern (Cộng hòa Liên bang Đức). Sân nhà của đội bóng đá ngoại hạng lừng danh Bayern München là sân Allianz Arena có hình con cuốn chiếu khổng lồ cuộn tròn.

Thuê nhà thầu Đức, làm theo mẫu Arena nhưng người TQ đã có chủ định từ trước mà không ai hiểu ra được. Dáng bên ngoài của Arena bị đập méo để sau khi ra hình dáng rồi nó mới có tên gọi là  „TỔ CHIM„.

Sân vận động và tổ chim chẳng có liên hệ gì với nhau nhưng chỉ có những người Trung Hoa, những người có dịp học và hiểu về cách chơi chữ theo hình, theo âm, theo nghĩa của văn hóa chữ Hán thì mới thấm cái thâm cái „ngôn ngoại“ của chữ nghĩa anh BA TẦU.

Tiếng Việt ta dịch tên cái sân Olympic Beijing 2008 là Sân vận động tổ chim. Tổ chim theo Hán Việt là  „ĐIỂU SÀO“. Điểu là con chim. Sào là cái tổ (giống như ta nói Yến sào là cái tổ con chim yến, sào huyệt là hang ổ).

Nhìn vào chữ  „Điểu sào„ chữ Hán: Chữ điểu thấy hình cái đầu, cái mỏ con chim, cả bộ cánh lông vũ và con chim có  chân! Còn chữ sào, thấy ba cái mỏ chim non nhô ra, chữ điền gói thành cái tổ, còn bộ mộc thì đúng là cái tổ chim ở trên cây. Nói chữ Hán tượng hình thì chữ điểu sào là một dẫn chứng khó bắt bẻ.

Còn luận nghĩa về điểu sào - cái tổ chim - thì xin các vị hiểu xa hơn. Tổ cũng là cái nhà (Haus), nhưng nhà có thể thuê để ở, còn tổ thì là nơi mình sinh ra! Đi xa rồi về tổ là về nơi bố mẹ mình ở!

Thưa các vận động viên thể thao, thưa các vị nguyên thủ các quốc gia hùng mạnh Anh, Mỹ, Nga, Pháp...(đã nhận lời tham dự Olympic 2008),  thưa cả thế giới, Olympic đã tổ chức ở nhiều châu lục, quốc gia, nhưng lần này, Olympic đã long trọng cử hành ở chính nơi "sinh ra của thế giới - Cái rốn, trung tâm, quốc gia ở giữa của quí vị".

                                  Ảnh : Sân vận động Tổ chim-Olympic Beijing 2008

Anh bạn Trần Xuyên đã có dịp làm công việc tuyên truyền về TQ  nhân Olympic Beijing 2008 cho một người Đông Nam Á là tôi.  Tôi  cũng không chắc lắm, nếu là một người Âu Mỹ thì tôi sẽ cảm cái bài ca thâm thúy Tầu này đến đâu. Nhưng, rõ ràng là dù cũng liều coi mình là người có biết  chút ít văn hóa Tầu, tôi đã ngỡ ngàng với cái trò chữ nghĩa của Ông Bạn Vàng.   

Để tránh không phải là cái loa tuyền truyền tiếp theo, tôi đã im lặng, để đến hôm nay, Olympic 2008 đã qua đi gần 4 năm, mới kể  ngọn ngành cho các vị cùng nghe.

Suy ngẫm

Ông cha ta học chữ Nho, nhưng dạy con cháu là: Nho thâm lắm! (Thâm Nho).

Dân ta chơi với bạn Tầu  luôn tâm niệm: Anh bạn này mềm nắn, rắn buông, trịch thượng nên ơn nghĩa nhưng đừng có lụy.

Chữ nghĩa Tầu thâm thúy, xem đọc nó đừng có hời hợt, nho nhe. Ngẫm nghĩ mười  giải ra  một hai đã là cao kiến!

                                                                            Berlin 28-11-2011