Tùy bút: Nhìn lại nước Mỹ... (Tiếp theo và hết)

 Giáo dục – Giải trí:

          Một quốc gia phát triển đến một trình độ nào, có một tầm ảnh hưởng nào với khu vực hay quốc tế, về sâu sa là do chất lượng của nền giáo dục quyết định, đó là chất lượng của một dân tộc. Chất lượng của giáo dục kém dễ sinh ra một và nhiều thế hệ có kiến thức què cụt, có đạo đức lệch lạc. Đã quá lâu, người ta ngộ nhận rằng quốc gia nào có lịch sử lâu đời thì sẽ có một đời sống tinh thần phong phú, một giá trị đời sống cao! Thực tế cho thấy: quốc gia nào ít hoặc không rơi vào vòng xoáy biến động xã hội, có những người lãnh đạo quốc gia tài giỏi thực sự do nhân dân bầu ra, có một guồng máy hợp lý phục vụ nhanh gọn hoạt động của xã hội, có một nền giáo dục tốt sẽ là một quốc gia tiên tiến. Đó chính là các nước Tây Âu, Bắc Mỹ hay Nhật Bản, Hàn Quốc,  Singapore...

          Chúng ta không cần phải nói nhiều về nền giáo dục của nước Mỹ, bởi họ đã dẫn đầu trong rất nhiều lĩnh vực khoa học, thương mại, y tế, quốc phòng... Điều làm cho chúng tôi rất cảm phục ở những thầy cô giáo khi tiếp xúc là: họ rất nhẹ nhàng, tâm lý, nồng hậu, như ta nói là rất mô phạm, bởi vì họ chịu trách nhiệm xây dựng nhân cách cho học sinh! Chúng tôi thấy rõ sự khác biệt giữa các thầy cô giáo với những người Mỹ làm việc trong các lĩnh vực khác. 

Các thầy ở Wyoming đưa đi thăm trường.

Trường West Nothingham thành lập từ 1772.

Bước chân vào trường Wyoming Seminary School được thành lập gần 140 năm trước (năm 1874) tôi đã thầm phục vì “tuổi đời” dài như vậy, nhưng khi đến trường West Nothingham Academy, thì phải “giật mình” vì trường này thành lập vào năm 1772 – đã 241 năm rồi! Giáo viên ở những trường này rất tự hào vì được làm việc ở những trường học có lịch sử và họ phải nỗ lực bảo vệ truyền thống của trường. Chính những lời nói đầy tự hào của các thầy cô giáo về trường của mình làm cho tôi chạnh lòng! Tôi nhớ tới trường Quốc Học Huế, trường Đông Kinh nghĩa Thục, trường Đồng Khánh, trường An-be-sa-rô của chúng ta, bây giờ không còn cái “hồn” của những ngày sáng lập, các trường của chúng ta cũ cũng như mới giống nhau quá!

          Một buổi chiều có mặt ở thành phố Atlantic City cách New York City khoảng 250 km, chứng kiến sự sợ hãi của 2 người Mỹ vi phạm quy định, họ để xe ở một con phố nhỏ có biển cấm đỗ! Một ông già ngoài 60 tuổi và một ông khác cũng gần 60 chạy thục mạng với tốc độ nhanh nhất đến xe của mình vẻ mặt hốt hoảng. Khi một xe cảnh sát đang đi đến, rất may người cảnh sát không phạt 2 ông già đó vì nhận thấy thái độ hối hận cũng như tuổi tác cao, tôi hiểu người Mỹ rất sợ khi vi phạm luật pháp.

          Sau bữa ăn chiều, anh bạn Rich  của cả đoàn đưa chúng tôi đến một Sòng Bạc. Là những người có tuổi lại sống trong một xã hội mà cờ bạc bị coi là tệ nạn, nhận thức của chúng tôi cũng bị “méo mó” coi đánh bạc là “bất thiện”, nên cũng hơi rụt rè nhưng vẫn đi để cho biết. Rất lạ, cùng với khu tổ chức sòng bạc là một trung tâm mua sắm hàng hóa rất đông người ra vào. Các lối chơi bài, các kiểu đánh bạc cổ điển và hiện đại, từ đơn giản là một cái giật cần, hay suy tính đoán định phức tạp đều có hết. Nhân viên phục vụ rất chuyên nghiệp, mặt tươi cười miệng nói tay thoăn thoắt chia bài  còn người chơi thì có nhiều vẻ mặt thể hiện tâm trạng khác nhau: trầm tư, thỏa mãn, bực bội, cay cú... tất cả những người ngồi chơi sau một quãng thời gian là được phục vụ đồ uống miễn phí nếu yêu cầu! Chúng tôi thấy rất nhiều cụ già đi xe lăn, thanh niên, trung niên, nam nữ đều vào chơi, chỉ không nhìn thấy trẻ em. Hóa ra ở Mỹ, sòng bạc là nơi đóng thuế cho chính phủ rất nhiều, được canh gác và tổ chức rất tốt, còn mỗi người tự chịu trách nhiệm với bản thân mình trước đồng tiền của mình và không được vi phạm luật pháp! Nhiều người già coi đánh bạc là chỗ giải trí, ồn ào, tấp nập, vui vẻ, gặp gỡ nhau, quan sát nhịp sống xã hội mà họ không thể có được ở nhà. Còn ai thích may rủi, có máu đỏ đen thì cũng có nơi để thử vận may với thần tài. Đánh bạc ở Mỹ rất công khai và là một hoạt động bình thường.

Ở Broadway vở Mamma Mia đang đắt sô.

Quảng trường Thời đại hôm nay.

          Tại nhà hát nổi tiếng ở Winter Garden số 1634 Broadway, chúng tôi vào xem một vở ca kịch có tên Mamma Mia rất đặc biệt. Nội dung vở kịch cũng “gay cấn” lắm; một thiếu nữ sống với mẹ từ nhỏ, rất yêu thương chăm sóc và chăm chỉ làm việc giúp đỡ mẹ, muốn biết cha mình là ai nhưng mẹ không nói. Tất nhiên ở đời chỉ có người phụ nữ mới biết cha của con mình là ai! Vào quãng thời gian khi mang thai cô gái, có 3 người đàn ông đến với người mẹ, một người rất yêu người mẹ, người kia lại được người mẹ rất yêu, còn người cuối cùng đã cưới người mẹ. Rồi sau đó cả 3 người đàn ông đã bỏ đi. Để tìm được đúng người cha, cô gái đã gửi thiếp mời và thông báo rộng rãi về lễ cưới của mình. Chứng kiến những câu chuyện riêng của từng người đàn ông với mẹ mình, xem xét thái độ của từng người đàn ông lớn tuổi đối với mình, quan sát cách ứng xử của từng người đàn ông đối với bạn trai của mình, cô gái cuối cùng đã tìm được cha của mình trong 3 đàn ông năm xưa. Vở ca kịch sử dụng toàn bộ phần hát là các ca khúc của nhóm ABBA Thụy Điển nổi tiếng thế giới từ năm 1972 đến năm 1982. Tình tiết của từng cảnh lại rất hợp với mỗi ca khúc khác nhau. Thế nên cứ mỗi một giai điệu mới của một ca khúc cất lên là khán giả vỗ tay hò reo, bởi vì tất cả các ca khúc của Abba quá đỗi thân thuộc với mọi người. Khi kết thúc vở ca kịch, các diễn viên phải ra chào khán giả đến lần thứ 8 thì tiếng vỗ tay mới giảm đi có nghĩa là khán giả chấp nhận để sân khấu hạ màn, đó là vì diễn viên đã để lại cho khán giả ấn tượng quá mạnh. Ra đến đường phố mọi người vẫn còn tán thưởng tiếp về vở ca kịch này. Vở Mamma Mia – đây cũng là tên một nhạc phẩm của nhóm Abba, đã được dựng cách đây 6-7 năm rồi, thế mà đêm nào biểu diễn nhà hát cũng chật cứng người, vé bán trước từ vài tháng. Khán trường chứa được cỡ hơn 3 ngàn người, vé của chúng tôi mua là 138USD/chiếc, có nghĩa là một buổi tối nhà hát biểu diễn để thu về gần nửa triệu Đô. Tôi nói với anh trai sau khi ra ngoài rạp: giá như có một nhà biên kịch Việt Nam viết một vở mà hát các ca khúc của Trịnh Công Sơn thì cũng có thể thành công ở Việt Nam! Quả thật, giá trị của vở ca kịch mang màu sắc của cuộc đời lại được sử dụng các ca khúc nổi tiếng thế giới nên tuổi thọ của nó rất lâu, người Mỹ biết tận dụng cái hay của nhân loại để đưa vào nghệ thuật và làm thương mại.

          Khi tôi viết những trang tùy bút này, hệ thống truyền thông lại đưa những tin tức rắc rối mà chính quyền Mỹ đang đối diện: mâu thuẫn giữa Thượng viện và Hạ viện đã bộc lộ đến mức chính phủ của một đại quốc gia phải ngừng hoạt động vì không được duyệt ngân sách chi tiêu, nước Mỹ có thể vỡ nợ nếu không được nâng trần nợ công thêm, rồi những tin tức tình báo rò rỉ về việc nghe lén điện thoại của các nhân vật nguyên thủ ở những quốc gia đồng minh mà tổng thống Obama đang chưa có lời giải thích thỏa đáng... Đó chính là chính trị, là sự bộc lộ thực chất của một chính quyền đang điều hành một quốc gia có ảnh hưởng đến thế giới là Mỹ. Nhưng khác với ngày hôm qua, suy nghĩ của tôi ngày hôm nay về đất nước và người dân Mỹ không bị ảnh hưởng bởi những diễn biến do giới lãnh đạo Mỹ tạo ra, tôi đã nhìn thấy rõ những cái đẹp và hồn hậu cũng như sức mạnh tuyệt vời mà người dân Mỹ có, đó là nền văn hóa giáo dục và trí tuệ. Họ đã phấn đấu xây dựng bền bỉ suốt gần 240 năm qua để có nước Mỹ giàu có ngày hôm nay, nhưng họ vẫn chăm chỉ hăng say và làm việc cật lực, đó cũng là sự khác biệt trong tinh thần lao động giữa Tây Âu và Bắc Mỹ.

Thầy Rich (thứ 2 từ phải) cùng các thầy cô ở Wyoming và gia đình.

          Cũng rất may mắn trong chuyến đi hơn 10 ngày đến đất Mỹ chúng tôi được một người bạn Mỹ là Richard Sherwood đưa đi, anh vừa là thầy giáo dạy con cái chúng tôi tiếng Anh, vừa đưa các cháu nhập trường, vừa giảng giải những điều cho những bạn đồng hành lần đầu đặt chân lên nước Mỹ, đến đâu anh cũng tự giới thiệu là từ Việt Nam đến, nhưng quả thật một nửa cuộc đời của Richard đã thuộc về Việt Nam – cô Hoàn người vợ của anh.

          Nước Mỹ còn nhiều vùng miền, nhiều kỳ quan và lịch sử còn chưa được nhắc đến trong bài viết này, chắc rằng đó cũng là cái “duyên” để người viết còn phải trở lại quốc gia của cờ hoa nhiều lần?

                                                                             Hà Nội. Tháng 10 năm 2013

                                                                                      Trần Việt Trung