Phép biện chứng (Huỳnh Văn Úc)

Thằng cháu nội, năm thứ nhất đại học đang ngồi học bài. Nhà chật nên không có phòng học riêng, nó ngồi học ở phòng khách trong lúc ông nội đang xem tivi. Ông nội đã nghỉ hưu, trước kia là giảng viên dạy môn Triết học Mác-Lênin.

- Khó quá ông ạ! Ba định luật cơ học của Newton phát biểu lên là người ta hiểu ngay, còn đằng này ba định luật của phép biện chứng khó nhằn quá.

Ông cầm cái điều khiển từ xa tắt tivi rồi bắt đầu giúp thằng cháu:

- Nào! Thế cháu định bắt đầu từ đâu?

- Thế nào là thống nhất giữa các mặt đối lập?

- Thống nhất giữa các mặt đối lập hay còn gọi là quy luật mâu thuẩn là quy luật quan trọng nhất, là hạt nhân của phép biện chứng. Nó vạch ra nguồn gốc và động lực của sự vận động và phát triển. Nguồn gốc của sự phát triển chính là mâu thuẩn và giải quyết mâu thuẩn nội tại trong bản thân sự vật..

- Khó hiểu quá!

Ông nội trầm ngâm một lúc, nhìn lên trần nhà rồi nhìn thằng cháu:

- Này nhé! Đạo đức cách mạng và tham nhũng có phải là hai mặt đối lập và mâu thuẩn với nhau không? Có đạo đức cách mạng mới làm được cán bộ. Có làm được cán bộ mới có điều kiện tham nhũng. Có ai thấy dân đen tham nhũng không? Dĩ nhiên là không. Càng tham nhũng, càng có tiền càng có điều kiện được cất nhắc lên những vị trí cao hơn.

- Cháu bắt đầu hiểu rồi. Thế còn định lật thứ hai “lượng biến thành chất ?”

- Định luật này chỉ ra cách thức của sự vận động và phát triển, theo đó sự phát triển được tiến hành theo cách thức thay đổi lượng trong mỗi sự vật dẫn đến sự chuyển hóa về chất và đưa sự vật sang một trạng thái phát triển tiếp theo

- Vẫn khó hiểu!

Ông nội trầm ngâm một lúc, nhìn lên trần nhà rồi nhìn thằng cháu:

- Thành phố Hà Nội “quyết tâm đến năm 2020 có 100% cán bộ khối chính quyền diện Thảnh ủy quản lý có trình độ tiến sĩ. Người người tiến sĩ, nhà nhà tiến sĩ. Lúc đó lượng sẽ biến thành chất.

- Thế còn định luật thứ ba, phủ định của phủ định?

- Bất cứ sự vật nào đều trải qua quá trình sinh ra, tồn tại phát triển và diệt vong. Sự vật cũ mất đi được thay thế bằng sự vật mới, đó là sự phủ định. Sự thay thế diễn ra liên tục tạo nên sự vận động và phát triển không ngừng. Sự phủ định là tiền đề là điều kiện cho sự phát triển liên tục, đó là phủ định biện chứng.

- Lại khó hiểu ông ơi!

Ông nội lại trầm ngâm, lại nhìn lên trần nhà rồi bảo thằng cháu:

- Như thế có nghĩa là không có cái gì là muôn năm cả. Cách mạng Tháng Mười Nga phủ định chính quyền tư sản của Kerensky để xây dựng xã hội cộng sản. Những biến cố năm 1991 phủ định Liên Bang Xô Viết để xây dựng một nhà nước Cộng hòa với Tổng thống, Thượng viện và Hạ viện theo mô hình dân chủ tư sản nhưng xã hội Nga bây giờ phát triển hơn dưới thời  Kerensky. Đó là sự phát triển đi lên theo đường xoắn trôn ốc.

- Ông tài thật! Cháu cám ơn ông.