Báo Hồn Nước của Việt Minh thành Hoàng Diệu

Cụ Vân giở báu vật cho xem.

Lần đến thăm cụ Lê Đức Vân (86 tuổi), nguyên uỷ viên Thanh vận của Đội tuyên truyền TNXP Việt Minh thành Hoàng Diệu (được cụ Vũ Oanh nhen nhóm thành lập từ những năm trước 1945, sau đó là thành phần nòng cốt cho Tổng khởi nghĩa 19/8/1945 ở HN), chúng tôi được cho xem bản photo của báo Hồn Nước (Cơ quan tuyên truyền của Thanh niên Cứu quốc Khu Hoàng Diệu).
Hỏi số báo này được in ấn ra làm sao, hồi đó ta đã có máy in à? Cụ Vân giải thích: "Ngày đó làm gì có máy móc, báo toàn được viết bằng tay nhưng phải viết ngược (để khi in ra mới đọc được xuôi). Chính ông Trần Thư đấy, ông ấy là 1 trong số ít người viết ngược cho những số báo này".



Nhìn chữ viết tay thật đẹp, chả khác gì in máy bây giờ. Hồi đó mực in được viết lên phiến đá li-tô phẳng. Sau khi xong 1 mặt thì bắt đầu cho in. Đặt tờ giấy in lên phiến đá, dùng ru-lô lăn đều cho chữ in dính lên giấy, sau đó đem phơi cho khô. In hết mặt trước rồi in mặt sau. Các bạn hình dung, muốn in nhiều báo mỗi lần thì phải có diện tích sân kha khá mới phơi nổi, mà lại phải giữ bí mật (không mật thám mò đến là toi. Thế mới biết, các cụ in được 1 số báo, để làm công tác tuyên truyền khó khăn thế nào!).
Các bạn có biết cụ Trần Thư là ai? Đó chính là thân phụ của anh Trần Hoà Bình (tự Què, Trỗi k2). Cụ là học sinh Trường Bưởi, được giác ngộ và tham gia tổ chức Việt Minh thành Hoàng Diệu. Cụ thật tài hoa, khéo tay. Những năm đầu 1960 cụ là Thư ký toà soạn báo QĐND, người có nhiều tác phẩm văn học viết và dịch thuật.
Những thông tin này như 1 nén tâm nhang tri ân hương hồn cụ.

Mặt sau.

Mắt trước.