Tản mạn về tiết kiệm (Cáng Kiền)

                                                                                                                               

Nhôù ngaøy coøn beù nghe ngöôøi lôùn keå: coù oâng boá ñöa con ñi aên phôû ngoaøi hieäu ñaõ daën: “Khi aên xong con phaûi ñeå chöøa moät ít nöôùc vaø baùnh ñeå chöùng toû ta laø ngöôøi Haø Noäi!”. Laïi coù chaøng trai môøi ngöôøi yeâu ñi quaùn uoáng nöôùc ñaõ gheù tai: Nhôù bôùt laïi chuùt caø pheâ trong ly ñeå theå hieän “lòch söï kieåu Haø Noäi”(!?). Luùc ñoù toâi ñaõ thaéc maéc: coù ñuùng laø ngöôøi Haø Noäi hay phong caùch lòch söï kieåu Haø Noäi phaûi laõng phí nhö vaäy khoâng?

Lôùn leân, nhaát laø khi ñaát nöôùc ñaõ qua thôøi kì khoù khaên, moãi laàn ñöôïc môøi ñi döï ñaùm cöôùi maø loøng khoâng khoûi xoùt xa tieác cho khoå chuû vì ñaõ ñaët quaù nhieàu moùn laøm khaùch aên khoâng heát, thöøa möùa ñaày baøn. Thöùc aên ñaõ laãn vôùi bia coù leõ chæ coù theå cho lôïn?

Ñaát nöôùc ta coøn ngheøo nhöng daân ta thöïc söï laõng phí. Chuyeän khoâng tieát kieäm tìm thaáy ôû moïi nôi, moïi ngaønh, naøo laø thaáy voøi nöôùc coâng coäng toà toà chaûy cuõng chaúng ai theøm khoaù – “cuûa chuøa” aáy maø! Ñieän ñöôøng thaép saùng caû ban ngaøy cuõng khoâng ai coù yù thöùc baùo Sôû ñieän – “ñieän chuøa” aáy maø! Ba caùi ví duï treân chæ laø maáy neùt chaám phaù nhöng nguy hieåm hôn khi laõng phí ñaõ aên saâu vaøo tieàm thöùc con ngöôøi.

Trong xaõ hoäi ta nhöõng ai ñöôïc “xaøi tieàn chuøa” thì cöù goïi laø xaû laùng. Noùi gaàn noùi xa chöù thöïc ra chæ coù caùc quan môùi coù vinh haïnh aáy. Cöù nhìn caùc quan aên uoáng, tieâu xaøi thì thaáy: uoáng röôïu thì toaøn goïi loaïi röôïu ngoaïi ñaét tieàn (phaûi 3-4 sao trôû leân, men uû côõ chuïc naêm), ñaëc saûn thì naøo laø vi caù maäp, tay gaáu haàm, gaân nai… maø giaù chæ coù vaøi chuïc ñoâ moät ñóa(!). Vaø cöù thoaûi maùi maø goïi vì coù phaûi tieàn cuûa boï ñaâu maø boï tieác! Khi xôi thì vì ñaõ uoáng quaù nhieàu “dieäu naëng” maø ñaõ  queân maát aên vaø cuoái böõa laïi thöøa ñaày baøn tieäc. Thaät coù khaùc gì vöùt tieàn qua cöûa soå?

Noùi vaäy, daân ta khoâng phaûi ai cuõng laõng phí nhö caùc quan, nhaát laø thaàn daân chuùng em chæ coù “tieàn nhaø” neân cuõng phaûi kheùo maø gaép. Vieäc môøi khaùch aên côm ôû nhaø haøng, khaùch saïn hay ngoài thö giaõn ngoaøi quaùn bia vôùi baïn beø laø chuyeän thöôøng trong giao tieáp. Choïn thöïc ñôn sao cho hôïp thoùi quen vaø khaåu vò cuûa ngöôøi aên cuõng nhö vöøa ñuû löôïng vôùi soá thöïc khaùch raát quan troïng. Khoâng ít laàn cuøng baïn beø laø doanh nhaân ñi aên hieäu, khi aên xong coøn thöøa, baïn toâi ñaõ cho goïi phuïc vuï goùi mang veà cho “maáy thaèng baïn ôû nhaø” (anh ta noùi cheäch ñi cho lòch söï, chöù thöïc ra laø maáy chuù choù, chieàu nay theá naøo cuõng ñöôïc böõa caûi thieän!). Chuyeän goùi veà cuõng chaû coù gì phaûi “só” vì chính anh ta laø ngöôøi traû tieàn!

Thaäm chí gaàn ñaây khi döï tieäc cöôùi ôû nhaø haøng Sinh Ñoâi trong thaønh phoá, treân baøn coøn coù moùn aên khoâng heát, thaáy khaùch yeâu caàu laø nhaø haøng saün saøng ñoùng caån thaän baèng hoäp xoáp göûi mang veà. Ñaây cuõng laø moät caûi caùch trong suy nghó cuûa nhieàu nhaø haøng. Chaû leõ tieát kieäm khoâng phaûi laø lòch söï?

Xin maïn pheùp trích baøi vieát “Oâng vua khoâng ñi chuyeân cô” cuûa TS Leâ Ñaêng Doanh ñaêng treân Tuoåi Treû ra ngaøy 4-2-2004 ñeå keát cho baøi vieát: Vua Carl XVI Gustaf cuøng phaùi ñoaøn quan chöùc Chính phuû Thuî Ñieån ñeán thaêm chính thöùc nöôùc ta baèng chuyeán bay thöông maïi cuûa Haõng Haøng khoâng SAS, döøng nghæ ôû Bangkok ñeå chuyeån tieáp chuyeán bay thöông maïi cuûa Haõng Haøng khoâng Thaùi tôùi Haø Noäi. Khi bay vaøo Hueá vaø TPHCM oâng cuõng duøng Vietnam Airlines. Khoâng duøng chuyeân cô vôùi ñoaøn tuyø tuøng  goïn nheï nhaát cho moät chuyeán thaêm chính thöùc caáp cao nhaát cuûa moät trong nhöõng nöôùc phaùt trieån nhaát vaø giaàu coù nhaát! Chuyeän cöù nhö coå tích maø coù thaät!

Laïi nöõa: Coá Thuû töôùng Phaïm Vaên Ñoàng trong chuyeán thaêm nöôùc baïn ñaõ ñöôïc vua Thuïy Ñieån môøi aên toái chæ vôùi ba moùn chính: xuùp, ít xaø laùch vaø vòt trôøi do chính tay vua ñi saên veà cuøng moùn traùng mieäng. Thuû töôùng keå laïi phaûi aên heát caùc moùn thì ñuû no, coøn vua Thuïy Ñieån ñaõ noùi: ”Ñaát nöôùc chuùng toâi raát quyù troïng Thuû töôùng… Böõa toái hoâm nay cuõng theå hieän söï quyù troïng ñoù nhöng khoâng caàn quaù nhieàu. Chuùng toâi phaûi tieát kieäm ñeå coù theå giuùp ñôõ caùc nöôùc khaùc, trong ñoù coù ñaát nöôùc VN”.

Quaû laø moät baøi hoïc lôùn cho doanh nhaân chuùng ta: Tieát kieäm, heát söùc tieát kieäm khoâng chæ ñeå laøm giaàu cho ta maø coøn vì söï phoàn thònh cuûa quoác gia vaø coäng ñoàng!