10 SỰ THẬT THÚ VỊ VỀ GIẢI NOBEL (ST: Khoai Việt)

Cùng với 111 năm của giải thưởng Nobel – giải khoa học uy tín nhất trên thế giới là những khoảnh khắc bi tráng và những câu chuyện hài hước giống như một câu chuyện trinh thám. Tạp chí Forbes đã chọn 10 sự kiện đáng chú ý nhất về giải Nobel:

Tuần thứ hai của tháng mười hàng năm được gọi là thời gian của mong đợi, tại thời điểm này Quỹ Nobel với các quy định của mình và ý chí của các nhà khoa học nổi tiếng Thụy Điển để xứng danh người chiến thắng của các giải thưởng khoa học có uy tín nhất trên thế giới. Vào năm 2012, người chiến thắng đã được xướng danh trong lĩnh vực sinh lý học và y học, vật lý, kinh tế và hòa bình. Thật không dễ để trả lời câu hỏi "Có bao nhiêu giải Nobel đã được trao?”. Tổng cộng, từ 1901 đến 2011 đã có 851 giải thưởng được trao cho những người chiến thắng, nhưng trong danh sách tên người và tổ chức đã nhận giải thưởng chỉ có 844 - chỉ vì một số trong số họ đã không nói lời từ chối khi nhận giải lần thứ hai, thậm chí lần thứ ba.

Hầu hết những người chiến thắng - 199 người (bao gồm cả 2012) đã giành được giải thưởng cho nghiên cứu của mình trong lĩnh vực Sinh lý học và Y học. Các nhà Vật lý ít hơn 6 người là 193 (năm 2012), một trong số đó nhận hai lần. 160 giải đã được trao tặng cho lĩnh vực Hóa học (một trong số đó nhận hai lần), 121 giải thưởng Hòa bình (trong đó, có một tổ chức nhận hai lần, và 1 tổ chức 3 lần), 108 giải trong lĩnh vực văn học và 69 giải kinh tế.

Hơn một lần nhận giải thưởng Nobel

Trong số các quy tắc của giải thưởng Nobel có một điều kiện là tất cả các giải thưởng, được trao cho mỗi người chỉ một lần, ngoại trừ giải Nobel về Hòa bình. Tuy nhiên, đã có bốn lần giải Nobel đã trao cho những người nhận giải thưởng lần hai là Maria Sklodowska-Curie (ảnh, trong Vật lý vào năm 1903, Hóa học - năm 1911), Linus Pauling (Hóa học - vào năm 1954, giải Nobel Hòa bình - năm 1962), John Bardeen (Vật lý - vào năm 1956 và 1972), Frederick Sanger (Hóa học - vào năm 1958 và 1980). Duy nhất ba lần chiến thắng trong lịch sử của giải Nobel là Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế đã nhận giải thưởng về Hòa bình (giải này được đề cử không chỉ cá nhân mà cả các tổ chức) vào năm 1917, 1944 và 1963.

Đoạt giải sau khi qua đời

Năm 1974, Quỹ Nobel đã đưa ra một quy tắc, giải Nobel không trao cho những người đã khuất. Trước đó, chỉ có hai trường hợp được truy tặng giải thưởng: 1931 - Eric Karlfeldtu (Văn học), và năm 1961 - Dag Hammarskjöld (Hòa Bình). Sau khi quy tắc được đưa ra, đã có một lần vi phạm, đó là sự trùng hợp thương tâm. Năm 2011, giải Nobel về Sinh lý học và Y học đã được trao đến Ralph Staynmanu (ảnh), nhưng ông qua đời vì bệnh ung thư một vài giờ trước khi quyết định ban hành của Ủy ban Nobel.

 Giá trị của giải Nobel

Năm nay, giá trị về tiền thưởng của giải Nobel là 1.100.000 $, như vậy đã giảm 20% từ tháng 6 năm 2012 với mục đích tiết kiệm. Theo lập luận của Quỹ Nobel, sự tiết kiệm này sẽ tránh được sự giảm vốn Quỹ trong dài hạn, và đáp ứng tiêu chí "giải thưởng có thể được trao vô thời hạn".

Bí ẩn của giải Nobel

Trong lịch sử của giải thưởng Nobel ghi nhận chỉ có một trường hợp, trong đó có hai người chiến thắng được nhận cùng một huy chương Nobel cho cùng một khám phá. Sau lệnh cấm nhận giải Nobel ở nước Đức quốc xã năm 1936, các nhà vật lý Đức: Max von Laue (người nhận giải vào năm 1915) và James Franck (người nhận giải vào năm 1925) đã chuyển các huy chương của mình cho Niels Bohr (người đang lãnh đạo Viện ở Copenhagen) giữ. Năm 1940, khi Đức chiếm đóng Đan Mạch, một cộng tác viên người Hung của Viện là Gyorgy de Hevesy (ảnh) sợ rằng những huy chương có thể bị quốc xã lấy mất, nên đã hòa tan chúng trong “Vodka Sa hoàng” (nước cường thủy là hỗn hợp axit clohydric và axit nitric đặc) và cất giữ chúng ở dạng dung dịch. Sau ngày giải phóng, đã tách vàng khỏi dung dịch và chuyển nó cho Học viện Hoàng gia Thụy Điển. Từ đó vàng lại được đúc thành huy chương Nobel và trao lại cho chủ cũ. Vào năm 1944 Georg de Hevesy đã được trao giải Nobel Hóa học.

Tuổi tác và giải thưởng

Nhà thần kinh học người Ý Rita Levi-Montalcini (ảnh) - người thọ nhất, vẫn đang còn sống của những người đoạt giải Nobel, năm nay bà đã 103 tuổi. Giải thưởng trong Sinh lý học và Y học đã được trao vào năm 1986, khi bà sinh nhật lần thứ 77. Nhưng người chiến thắng cao tuổi nhất tại thời điểm nhận giải là Leonid Gurvich người Mỹ, khi ông 90 tuổi (giải thưởng Kinh tế - 2007), và người trẻ nhất - William Lawrence Bragg, người Úc 25 tuổi (giải thưởng Vật lý - 1915) đã giành chiến thắng cùng với cha mình William Henry Bragg.

Phụ nữ và giải thưởng

Phụ nữ giành số lượng lớn nhất các giải Nobel về Hòa bình (15) và giải thưởng Văn học (11 người). Tuy nhiên, các phụ nữ sở hữu của các giải thưởng văn học có thể tự hào vì họ nhận giải đầu tiên trước 37 năm so với phụ nữ nhận giải thưởng Hòa bình: năm 1909, giải thưởng Nobel Văn học được trao cho nữ văn Thụy Điển Selma Lagerlöf (ảnh), và người phụ nữ đầu tiên nhận giải Hòa bình là nữ công dân Mỹ Emily Greene Balch vào năm 1946.

Đồng tác giả

Theo quy định của Quỹ Nobel, hàng năm, trong một lĩnh vực, giải thưởng trao cho không quá ba người cho các công trình khác nhau hoặc không quá ba tác giả cho một công trình. Ba người Mỹ đầu tiên là George Whipple, George Minot và William Murphy (trong ảnh) đã đoạt giải Nobel về Sinh lý học và Y học năm 1934. Và gần đây (năm 2011), Saul Pelmutter và Adam Reiss (người Mỹ) và Brian Schmidt (người Úc) nhận giải Vật lý;  và Ellen Johnson-Sirleaf và Gbovi Lame (người Liberia) và Tavakul Pocket (Yemen) nhận giải Nobel Hòa bình. Nếu giải thưởng được trao cho nhiều hơn một người hoặc một công trình, kinh phí được chia theo tỷ lệ: đầu tiên số lượng công trình, sau đó số lượng các tác giả của từng công trình. Nếu được nhận giải thưởng của hai công trình, một trong số đó có hai tác giả, tác giả đầu tiên sẽ nhận được một nửa số tiền, và một trong những tác giả thứ hai - chỉ là 1/4.

Hàng năm có nhất thiết phải có giải không?

Các quy tắc của giải Nobel không nhất thiết phải trao tặng hàng năm: theo quyết định của Ủy ban Nobel, nếu không có các công trình đáp ứng cao cho giải thưởng, thì giải thưởng có thể không cần trao. Trong trường hợp này, các khoản tiền tương ứng được chuyển giao cho Quỹ Nobel toàn bộ hoặc một phần. Khi giao một phần do, một phần ba đến hai phần ba số tiền có thể được chuyển giao cho Quỹ đặc biệt của chuyên ngành. Trong ba năm chiến tranh vào năm 1940, 1941 và 1942 - giải thưởng Nobel hầu như không được trao. Trong cả quá trình, 18 lần đã không trao các giải Nobel về Hòa bình, các giải không trao trong Sinh lý học hay Y học - 9 lần, trong Hóa học - 8 lần, trong văn học - 7 lần, trong vật lý - sáu lần, và giải thưởng trong lĩnh vực kinh tế được đưa vào từ năm 1969, đã hơn một lần không trao.

Sự thay đổi đáng ngạc nhiên của giải Nobel

Nhà vật lý nổi tiếng Ernest Rutherford đã nhận giải Nobel Hóa học vào năm 1908. Câu mà ông đã dùng khi nói về sự kiện này trở thành lời có cánh "Toàn bộ khoa học – là vật lý hoặc phần còn lại", và sau đó nhận xét về giải thưởng của mình và từ các thay đổi lớn lao mà ông chứng kiến, đã nói rằng, "Điều không ngờ nhất là tôi đã thay đổi từ một nhà vật lý thành nhà hóa học".

Tính kế thừa của giải Nobel

Người chiến thắng đầu tiên của giải thưởng Nobel về vật lý là Wilhelm Conrad Roentgen, từng đoạt giải thưởng năm 1901 cho khám phá của ông về X-quang. Tổng số công trình trực tiếp liên quan đến việc sử dụng các phát hiện của Roentgen trong khoa học đã được trao giải Nobel 12 lần, bao gồm trong Vật lý (7 lần), trong Sinh lý học và Y học (3 lần) và Hóa học (2 lần) vào các năm 1914, 1915, 1917, 1922, 1924, 1927, 1936, 1946, 1962, 1964, 1979 và 1981.

http://www.fresher.ru/2012/10/10/10-interesnyx-faktov-o-nobelevskoj-premii/