Thăm cụ Nguyễn Thọ Chân (tiếp)

Ủy viên TW dự khuyết Đại hội 3
Cụ được bầu vào TW khóa 3 (là ủy viên dự khuyết) năm 1960. Trên bức tường cụ còn treo bộ ảnh Bác Hồ đến dự họp TW lần cuối vào năm 1969. Có thể nhận ngay ra 1 số cụ ngồi hàng đầu: cụ Văn, cụ Nguyễn Duy Trinh, cụ Hoàng Quốc Việt, Văn Tiến Dũng, Nguyễn  Văn Chân...

- Chú nhớ lần gặp đó Bác bảo: "Bác tuổi đã cao, sức đã yếu, nên xin nghỉ TW". Ít ngày sau Bác đi. Số TW khóa 3 cả nước đến nay chả còn mấy người. - Cụ tâm sự - Ở TpHCM còn có chú, ông Võ Chí Công thì vừa đi. Miền Trung còn trung tướng Nguyễn Đôn. Miền Bắc còn cụ Văn, cụ Hoàng Anh, bà Hà Thị Quế, ông Trần Văn Quang, Nguyễn Văn Chân, Đỗ Mười... Chắc không quá chục người.


Làm đại sứ
- Thế chú làm đại sứ Liên Xô từ... - chúng tôi tranh thủ phỏng vấn.
- Ừ, từ đầu 1967 đến cuối 1971, đầu 72. Chú sau ông Nguyễn Văn Kỉnh và trước ông Võ Thúc Đồng.
- Chú thấy LX thế nào, có như TQ?
- Chú có nhận xét họ khác, chân thành hơn. Hình như chưa bao giờ có vụ gì quá. Chú nhớ có lần đoàn chính phủ ta sang Mat. Trong 1 cuộc hội đàm, ông Breznhep có nói, từ ngày có Hiệp định Paris về VN thì  VN có vẻ xa bọn tôi. Ngay sau đó ông biết mình nói hớ. Nhưng cụ Phạm Văn Đồng lúc đó nhanh trí, nói: "Có lẽ là đ/c Breznhep nói đùa cho vui!".

Xin xóa nợ
Lần đó cụ Đồng giao nhiệm vụ cho chú đặt vấn đề xin LX xóa nợ trong viện trợ chiến tranh chống Mỹ. Chú xin gặp ông Cosyghin. Tại Kremly, trong cuộc họp khi vừa nêu vấn đề, ông ta giật mình và hỏi:
- Đ/c có biết LX viện trợ cho VN trong những năm qua bao nhiêu?
- Nhiều lắm, tôi nghĩ.
- Chúng tôi đã viện trợ cho VN máy bay, xe tăng, tên lửa, pháo cao xạ, pháo mặt đấy, đạn, ô tô... vũ khí nặng quãng 7 tỷ Rúp vàng (hay còn gọi Rup đô-la, mà mỗi Rup đô-la tương đương 0,99gr vàng thời giá 1971 - NV). Tổng số tiền đó tương đương với 6000 tấn vàng.- Ông Cosyghin giải thích.
Thật sự lúc đó mới biết chính xác khoản nợ này, chú nói tiếp:
- Thưa đ/c, đó là khoản nợ mà nhân dân VN không bao giờ quên và không bao giờ trả hết được. VN chúng tôi qua 9 năm chống Pháp, nay gần 20 năm chống Mỹ, chết hàng triệu người, đất nước bị tàn phá, đã nghèo lại càng nghèo hơn, sau chiến tranh thì kiệt quệ, lấy đâu ra tiền, vàng để trả nợ các đ/c. Chúng tôi đặt vấn đề với các đ/c để các đ/c nghiên cứu, nếu LX xóa nợ thì TQ (mà TQ viện trợ cho chúng tôi cũng rất nhiều) rồi các nước XHCN khác cũng theo các đ/c xóa nợ cho chúng tôi. Việc làm này còn có ý nghĩa chính trị to lớn khác.
Dừng 1 lát, ông Cosyghin mới gật gật cái đầu: "Tôi chỉ là Chủ tịch Hội đồng bộ trưởng, ủy viên Bộ Chính trị, hôm nay xin ghi nhận ý kiến của các đ/c. Tôi phải báo cáo Bộ Chính trị và Hội đồng bộ trưởng về việc này".
Sau đó chú cảm ơn ông và xin phép ra về.
Sau nhiều cuộc đàm phán, tới năm 1975, LX đã chính thức xóa nợ cho VN ta.

Món quà của Hà Chí Thành (HM)
Đã lâu có đọc trên Uttroi bài viết của HM về lần lang thang vào Thư viện quốc gia, tìm tư liệu và gặp những người bạn cùng niềm đam mê.

"Chú già rồi chắc không dùng vi tính được. Nhưng nhớ để lại địa chỉ để cháu chú nó mở blog!".

Hôm ở nhà cụ Chân mới hay, HM đi tìm số báo Công Luận phát hành năm 1933 ở SG, có những bài phóng sự viết về vụ xét xử 120 phạm nhân yêu nước tại Tòa Đại hình SG (trong đó có Lê Văn Lương, Lý Tử Trọng...).
HM chụp được 1 xấp tư liệu. Sau đó tách từng tấm ảnh tư liệu rồi ghép lên trên 1 trang A4. Cụ Chân đón nhận món quà này, đọc say sưa (không dùng kính lão). Cụ bảo: "Tư liệu quý quá, cháu photo lại bản sáng hơn cho chú. Hiện chú lưu trữ nhiều tư liệu, phân thành các thư mục; nào quan hệ với TQ, nào bạn tù Côn Đảo, nào tình hình kinh tế... Khi cần viết có thể tìm ra ngay". (Lúc bấy giờ mấy anh em tôi càng khâm phục cách làm việc khoa học của cụ).
...
Trời vừa tạnh sau cơn mưa lớn. Anh em chúng tôi xin phép ra về.
Ra tới sân, cụ dẫn ra cái bể cá: "Chú nuôi cả chục con tai tượng, chỉ bằng khế rụng và bánh mì. Nay chén được rồi đấy".