“Đỉnh Olympia” ở đâu mà…lên (?!) (Trần Đình-Berlin)

Con gái Phương Hiền của tôi từ ngày đầu tiên vào học lớp một, đã được biết đến trong cuộc trao đổi của tôi với cô giáo chủ nhiệm dạy môn Tiếng Đức với chủ đề „ không có việc luyện viết chữ đẹp“  theo kiểu cô giáo cầm tay uốn trò viết theo (vì xã hội Đức coi chữ viết là nét riêng cá nhân cần được tôn trọng!). Rồi sau này khi lên học lớp 7, cháu đã hỏi ý kiến bố việc đăng ký ứng cử chức danh „phát ngôn viên của lớp“. (Đức không có khái niệm „Lớp trưởng“). Quá trình học của Phương Hiền sau này, do bố viết bài lên báo „Vào lớp một„ và „Lớp trưởng kiểu Đức“, rất được các cô chú, bè bạn của bố ở Việt Nam quan tâm. Thấm thóat đã mười mấy năm! Năm học lớp11, „Phát ngôn viên của lớp“  kiến nghị cô chủ nhiệm và các bạn ủng hộ tổ chức học ngoại khóa „Lịch sử Châu Âu cổ đại„ bằng kế hoạch thăm thủ đô Aten (Hy Lạp) một tuần… Từ Hy Lạp trở về, Phương Hiền thẳng thắn cự tuyệt không xem truyền hình chương trình       „Đường lên đỉnh Olympia“ của VTV4 nữa, mặc dầu trước đó, cháu khẳng định nội dung chương trình  hay,  nhiều buổi tham gia rất sôi nổi cùng trả lời đáp án với các bạn dự thi. Năm trước, do học Địa lý Châu Âu mà cháu khẳng định: Hy Lạp và thế giới chẳng đâu có „Đỉnh núi Olympia“ ! Có đỉnh đâu mà „ Lên“ ! Việt nam dạy học sinh như vậy là sai! Lần này, cháu gay gắt hơn : Ở Hy Lạp con đã xem kỹ chuyện này, hỏi các thầy cô và cả các thầy người Hy Lạp- Không hề có tên đỉnh núi nào là Olympia . Hy Lạp có một dãy núi gọi tên là Olympus, và còn  nhiều dãy khác cùng gọi là Olympus nhưng gắn thêm với các địa danh theo vùng miền ! Mở các chú thích trên mạng Internet, người ta còn nói ở Việt nam bịa ra      „ Đỉnh Olympia“ là xúc phạm đến nơi trú ngụ, thờ cúng của các thần cổ đại Hy Lạp!... Tại sao Việt nam biết sai lại không sửa? Mười mấy năm liền cứ giữ vậy để dạy cho học sinh? …Câu chuyện „ Đỉnh núi Olympia“ trong gia đình tôi bức xúc rồi lắng quên. Năm nay Phương Hiền đã là sinh viên năm đầu nhận học bổng toàn phần của IBM (Mỹ) .               Phương Hiền (đeo kính, đứng giữa) cùng các bạn  Quốc tế lớp IBM tại Berlin Sáng nay, 15-10-2012. Nhân cái việc Hội nghị 6 ở Hà nội, biết sai mà không kỷ luật, 100%  BCT kiến nghị kỷ luật rồi lại 100% TW bảo vì yêu thương đồng đội, mà giữ đoàn kết nội bộ kẻo kẻ thù xuyên tạc phá hoại,  vậy là trên bảo dưới không nghe,  hòa cả làng, cùng    „Nghiêm khắc tự phê bình“ , tha bổng cho nhau… Nhiều bè bạn thân của tôi,  kéo đến nhà ồn ào bàn luận.  Quanh bàn trà, cả hội bạn già ngao ngán cho cái suy, cái mất của đất nước! -Quan mình hèn, dân mình thấp cổ bé họng, bọn người già như chúng tôi chỉ biết lo lắng, thất vọng : Tình cảnh thế này thì  chống sao được thù trong giặc ngoài? ! Phương Hiền đi học về, cháu đẩy cửa vào nhà , tình cờ phải nghe qua vài câu  qua lại giữa   Bố với các cô chú , đến bữa cơm chiều vẫn thấy bố phải trả lời điện thoại của ai đấy, cháu buông một câu hỏi lửng:   -Lại cái chuyện „ Đường lên đỉnh núi Olympia“ hả bố? Bức xúc vì câu hỏi của con, tôi mở vi tính, tra xem cho ngã ngũ cái kiến thức „ Đỉnh Olyimpia“ là thế nào, và ngỡ ngàng nhận ra :  Trên mạng, thông tin về dẫy núi Olympus của Hy Lạp vô cùng nhiều. Những điều mà Phương Hiền cãi với tôi, cháu hoàn toàn đúng. Nỗi cay đắng trong tôi là : Hay người Việt không biết mình sai? Biết sai không dám sửa ? Chầy cối, sỹ diện nhưng không nhận ra như thế là ngu, là mất hết lòng tin, là bị thiên hạ khinh rẻ , chê cười lại vẫn ha hả : Thắng lợi to lớn ! ? ( liên hệ đến cái „ Đỉnh Olympia“ trên VTV3 của Việt nam, lại mù mờ cái kết luận của Hội nghị 6 qua giọng đọc của TBT, trong đầu tôi cứ loáng thoáng , nham nhở hình ảnh, cười nói của  cha giám đốc LVS trên truyền hình khi do ngố ngọng tiếng Anh, anh ta dịch bậy rồi hoạt ngôn lấp liếm một cách vô liêm sỷ  : Tôi bịa chứ có dịch đâu ! Nghe nói anh ta cũng „Nghiêm khắc tự phê bình“ rồi lại nhận thêm một chức vụ mới , cao hơn!) Để cho câu chuyện gia đình tôi được giãi bày đầu cuối, không bị cái ngổn ngang thời cuộc làm mất cảm hứng của bạn đọc, tôi xin trích đọc giúp bạn vài thông tin đáng tin cấy về cái     „ Đường lên đỉnh Olympia“ có tràn lan trên các mạng báo điển tử và cả trên Wikipedia , với hy vọng để những ai do ít quan tâm chuyện này , khi gặp phải „ Đỉnh Olympia“ sẽ không bị truyền hình Việt nam lừa mị nữa:

Dãy núi Olympus nhìn từ hướng Nam "Chuyện Đông - Chuyện Tây"  Tạp chí Kiến thức ngày nay: „…Có thể khẳng định rằng, “Đường lên đỉnh Olympia” là cuộc thi kiến thức rất hay và bổ ích cho các học sinh PTTH. Hơn thế nữa, những học sinh chiến thắng trong cuộc thi năm còn có cơ hội lớn cho tương lai với học bổng du học trị giá 35.000USD. Tuy nhiên, cái mà cho đến giờ dư luận vẫn băn khoăn chính là câu hỏi “Liệu có “đỉnh Olympia” như tên của chương trình hay không?”. Theo học giả An Chi trả lời câu hỏi của độc giả liên quan đến chuyện "Đỉnh Olympia" trên chuyên mục "Chuyện Đông - Chuyện Tây" của Tạp chí Kiến thức ngày nay và sau được in trong tập 4 của bộ sách "Chuyện Đông - Chuyện Tây" (NXB Trẻ 2006) thì Olympia không phải là tên núi, chỉ có núi Olympus (còn gọi là Olympe) thuộc Hy Lạp - có nghĩa là Chư thần. Trên thực tế, ở Hy Lạp có hai địa danh khi phát âm sang tiếng Anh rất dễ nhầm lẫn là Olympus và Olympia. Olympus là địa danh một dãy núi có đỉnh cao nhất Hy Lạp với độ cao 2.917m so với mực nước biển, nằm giữa hai miền Macedonia và Thessaly thuộc phía bắc Hy Lạp. Theo học giả An Chi, thì Olympus không chỉ là tên của "dãy núi có đỉnh cao nhất Hy Lạp nằm ở phía bắc" - là dãy núi nổi tiếng nhất, mà đó còn là tên của nhiều dãy núi khác, như: Olympus ở Bithunia, Olympus ở Galatia, Olympus ở Ionia... Ngoài ra, còn có một thành thị ở vùng Lukia (Hy Lạp) cũng mang tên Olympus. Tuy nhiên, chỉ có dãy núi Olympus nằm giữa hai miền Macedonia và Thessaly là nổi tiếng nhất bởi tương truyền đây là nơi ở của thần Zeus thường gọi là thần Dớt. Nhân vật thần thoại mà trong thần thoại Hy Lạp cổ vẫn thường nhắc đến với lời lẽ rất khiêm cung. Olympia, theo suy nghĩ của nhiều người bị ám ảnh do sự thông dụng của cụm từ mà Ban tổ chức cuộc thi “Đường lên đỉnh Olympia” mang lại với ý nghĩa là "đỉnh núi vinh quang" thực chất hoàn toàn không chính xác. Bởi, Olympia là tên của một đồng bằng ở vùng Elis cổ, phía tây Peloponnesus, nơi diễn ra những kỳ thi thể thao Olympic cổ đại bốn năm một lần. Olympia cũng nổi danh với tượng thần Dớt khổng lồ làm bằng ngà voi và vàng được chạm khắc bởi các nhà điêu khắc trứ danh. Tượng thần Dớt tại đây chính là 1 trong 7 kỳ quan thế giới cổ đại. Như vậy, rõ ràng cách gọi "Đường lên đỉnh Olympia" theo Ban tổ chức cuộc thi là không ổn. Nếu như Ban tổ chức cuộc thi cho rằng cuộc thi lên "đỉnh Olympia" là biểu hiện tinh thần thể thao theo tiêu chí của Olympia thì không thể sử dụng từ "đỉnh" và "lên". Vì theo Đại từ điển Tiếng Việt do Giáo sư Nguyễn Như Ý chủ biên thì "đỉnh" là danh từ, với nghĩa chỉ phần cao nhất của vật thẳng đứng hoặc là điểm cao giữa hai cạnh của một góc. Cũng trong đại từ điển này, từ "lên" là động từ, với nghĩa di chuyển lên vị trí cao hơn hay được coi là cao hơn. Có thể thấy, tên gọi của cụm từ "Đường lên đỉnh Olympia" là hoàn toàn không khớp về mặt ý nghĩa. Còn nếu hiểu như cách hiện nay là "đỉnh núi Olympia", thì lại hoàn toàn sai hơn nữa. Đơn giản, thực tế là chỉ có đỉnh Olympus (hoặc Olympe) chứ làm gì có "đỉnh Olympia". Một cuộc khi kiến thức, do một Đài Truyền hình uy tín nhất của Việt Nam tổ chức nhưng ngay tên gọi chủ đề đã lâm vào tình cảnh tuy "danh chính" nhưng "ngôn không thuận". Tuy nhiên, rất tiếc là cho đến giờ, khi mà "Đường lên đỉnh Olympia" đã trải qua gần 10 năm phát sóng, nhưng Ban tổ chức cuộc thi vẫn "quyết tâm" không cải chính việc sai lệch này. Chúng tôi e rằng, một cuộc thi kiến thức dành cho người trẻ nhưng ngay chủ đề đã hỏng kiến thức thì rất khó có thể thuyết phục được dư luận. Ngẫm lại, việc này đâu có gì quá khó khăn đối với nhà tổ chức, chỉ cần sửa lại chủ đề cuộc thi là "Đường đến Olympia" hoặc "Đường lên đỉnh Olympus" sẽ đúng nghĩa hoàn toàn. Rất tiếc, có lẽ "uy tín" của "Đường lên đỉnh Olympia" theo đánh giá của các nhà tổ chức cao đến độ dẫu có sai nhưng vẫn dám sửa (!). Việc không chịu sửa, có thể vì nhà tài trợ là Tập đoàn điện tử LG và Ban tổ chức cuộc thi mắc bệnh "sĩ", bởi nếu nhận sai thì hóa ra tự nhận mình là "hơi kém kiến thức về lịch sử, địa lý". Cho dù báo chí đã nhiều lần lên tiếng về cái "đỉnh Olympia" này nhưng mọi chuyện "vẫn y nguyên"…

                                                                                                      ( Berlin ngày 16-10-2012)