Liều thuốc giải stress
cho “những kẻ bị bắt nạt”
Ngày 15-5 vừa qua là
tròn một năm ngày xuất bản cuốn sách "Death by China" (Chết vì tay Trung Quốc)
của hai học giả Mỹ Peter Navarro và Greg Autry.
Cuốn sách có vẻ đã là
một hiện tượng, ít nhất với độc giả Việt Nam. Nó đã được dịch sang ba thứ tiếng
Nhật Bản, Triều Tiên và Việt Nam; hiện tại, bộ phim tài liệu cùng tên cũng đang
trong quá trình sản xuất.
Tên đầy đủ của tác
phẩm phi hư cấu (non-fiction) này là Death by China - Confronting the
Dragon - A Global Call to Action, tạm dịch: Chết vì tay Trung Quốc -
Đối đầu với con rồng - Lời kêu gọi hành động toàn cầu.
Cuốn sách được hoàn
thành sau hai năm nghiên cứu của Peter Navarro và Greg Autry. Nó ra mắt độc giả
vào ngày 15-5-2011 và tới ngày 4-6 thì được phát hành trên mạng Amazon. Có lẽ
vì xuất hiện đúng vào thời điểm tình hình tranh chấp chủ quyền trên biển Đông
đang căng thẳng, nhất là lại có sự cố tàu hải giám và tàu cá Trung Quốc cắt và
làm rối cáp khảo sát địa chấn của tàu Việt Nam (ngày 26-5 và 9-6), nên Death
by China thu hút sự chú ý của dư luận: Chỉ trong tuần đầu tiên, sách đã bán
được hàng trăm ngàn bản trên toàn cầu. Trên Amazon, Death by China được
xếp hạng bốn trên năm sao, nghĩa là khá hay.
Có quá gay gắt?
Một bài điểm sách trên
tờ Huffington Post viết rằng Death by China mô tả hàng loạt
phương cách mà nước Trung Hoa đe dọa an ninh thế giới: Từ can thiệp vào tiền
tệ, đến chính sách mậu dịch bóc lột, đến lao động nô lệ và những sản phẩm tiêu
dùng chết người.
Do đó, có thể thấy là
ngôn ngữ, cách viết của hai tác giả trong Death by China không tránh
khỏi có phần gay gắt, có những đoạn thật sự như lời kêu gọi toàn cầu cảnh giác
với “âm mưu của chính quyền Trung Quốc”, ví dụ, ngay ở câu mở đầu chương I,
phần I:
“Chết vì tay Trung
Quốc. Đây là một nguy cơ hết sức thật mà tất cả chúng ta giờ đây đều phải đối
mặt, khi mà quốc gia đông dân nhất thế giới và sẽ sớm trở thành nền kinh tế lớn
nhất thế giới nhanh chóng biến thành kẻ ám sát hiệu quả nhất hành tinh”.
Hay là: “Và đây là bí
mật nhỏ bé và bẩn thỉu nhất về tham vọng thực dân của Trung Quốc. Trong khi
phong tỏa tài nguyên thiên nhiên (của các nước) và giữ rịt lấy các thị trường
mới - đó là những mục tiêu chiến lược chính - thì các nhà hoạch định chính sách
ở trung ương của Bắc Kinh còn muốn xuất khẩu một cách có hệ thống hàng triệu
công dân Trung Quốc sang “các nước vệ tinh” của họ ở châu Phi và châu Mỹ Latin,
nhằm làm giảm áp lực lên Trung Hoa lục địa vốn đang trong tình trạng nhân mãn”.
Theo tác giả cuốn sách, “vũ khí hủy diệt việc làm” là những đòn
Trung Quốc đánh vào kinh tế dẫn đến tình trạng thu hẹp sản xuất, nhân công mất
việc làm,thất nghiệp ở các nước khác. Hí họa: POLITICALLY ILLUSTRATED
Bên cạnh đó, xét về
văn phong, nhiều chỗ trong cuốn sách cũng mang giọng điệu dân tộc chủ nghĩa,
như khi các tác giả phàn nàn về sự “ngây thơ” của giới chính trị gia các nước
đối trọng với Trung Quốc: “Tất cả chúng ta đều nên phẫn nộ trước kịch bản này
(tức là kịch bản Trung Quốc trở thành nhà sản xuất công nghiệp hàng đầu thế
giới - NV). Thế nhưng trong những phòng khách của chính giới ở Berlin, Tokyo,
Washington, thái độ chung có vẻ rất giống với thái độ của Rhett Butler trong
tiểu thuyết Cuốn theo chiều gió: “Cô bé thân mến ạ, tôi mặc xác””.
Người đọc có thể thấy
những nhận định như vậy có màu sắc thiếu khách quan, hoặc ít nhất cũng mới dừng
ở mức là nhận định của cá nhân các tác giả, chứ chưa đủ lý lẽ và bằng chứng
thuyết phục để trở thành kết luận mang tính khoa học. Ta có thể hỏi: Căn cứ vào
đâu mà các tác giả cho rằng giới lãnh đạo ở Đức, Nhật Bản và Mỹ đều “thờ ơ như
Rhett Butler” trước nguy cơ con rồng Trung Hoa trỗi dậy và phun lửa… Hoặc, làm
sao Peter Navarro và Greg Autry có thể khẳng định 100% về ý đồ của chính quyền
Trung Quốc - xuất khẩu nhân công sang châu Phi và châu Mỹ Latin để tránh nạn
nhân mãn? Nếu thiếu những căn cứ xác thực, đủ độ thuyết phục, thì các nhận
định, cho dù là của nhà khoa học, cũng rất dễ mang màu sắc… giai thoại.
Giá trị thông tin
Tuy vậy, trên thực tế,
Death by China là kết quả của quá trình nghiên cứu, khảo sát của hai tác
giả tại nhiều địa phương, nhiều công xưởng, nhà máy ở Trung Quốc. Và có lẽ hai
ông chủ ý chọn cách viết ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề, để thông tin dễ đến với
độc giả (dù có thể tạo cảm tưởng chủ quan, chưa đủ thuyết phục).
Ở khía cạnh này, có
thể nói Death by China là một cuốn sách dày đặc thông tin, được trình
bày theo một cách dễ hiểu, ít số liệu và lý luận, để độc giả bình dân có thể dễ
dàng tiếp thu. Chẳng hạn, ở chương 2, nói về những độc tố trong sản phẩm “made
in China”, Peter Navarro và Greg Autry trích lời một học giả Trung Quốc nói:
“Các điều kiện nuôi trồng thủy sản ở Trung Quốc rất tồi tệ. Nhà sản xuất nhồi
nhét hàng ngàn con cá và tôm, cua vào môi trường nuôi trồng, nhằm mở rộng sản xuất
tới mức tối đa. Điều đó tạo ra một lượng lớn chất thải, gây ô nhiễm nước, lan
truyền bệnh dịch, có thể làm chết cả vụ cá nếu không xử lý kịp. Ngay cả khi cá,
tôm, cua không chết vì bệnh thì những vi khuẩn còn bám lại như Vibrio,
Listeria, Salmonella, có thể làm cho người ăn những sản phẩm này bị nhiễm
bệnh”.
Trong lúc chưa thể
kiểm chứng những thông tin này, độc giả Việt Nam có thể sử dụng chúng như thông
tin tham khảo, thậm chí còn có thể coi đó như một nguồn tham chiếu để “soi
người, ngẫm ta”: Rất nhiều điều mà Death by China nêu ra có thể được
liên hệ đến chính Việt Nam.
Ngoài ra, ngay cả cho
dù phải đọc Death by China với tinh thần khách quan và ít định kiến
nhất, chúng ta cũng sẽ thấy rằng điều đọng lại sau cuốn sách là sự tôn trọng
những quan điểm của nhà nghiên cứu, tôn trọng tự do học thuật.
|
Death by China là cuốn sách của NXB Pearson Prentice Hall.
Hai tác giả Peter Navarro và Greg Autry đều là giảng viên tại Đại học
California-Irvine (Mỹ). Cuốn sách có các phần như:
Phần 1: “Buyer Beware on Steroids” (Người tiêu dùng, hãy cẩn thận
với Steroids): Đề cập đến những sản phẩm độc hại như sữa có chất
melamine, đồ chơi trẻ em chứa độc tố…
Phần 2: “Weapons of Job Destruction” (Vũ khí hủy
diệt việc làm): Chính sách kìm giữ giá trị
nhân dân tệ, tăng cường xuất khẩu, gây thâm hụt thương mại cho thị trường
nước khác và đưa đến tình trạng thu hẹp sản xuất, nhân công mất việc làm,
thất nghiệp ở các nước khác.
Phần 3: “We Will Bury you, Chinese Style” (Ta sẽ
chôn các ngươi theo kiểu Trung Hoa): Bàn về chiến lược hướng ra biển, củng cố hải quân của Trung
Quốc, đồng thời tiến hành chiến tranh thông tin, đánh phá trên mạng…
|
ĐOAN TRANG tổng thuật
Kỳ sau: Chủ
nghĩa thực dân Đại Hán
Đón đọc trên Pháp Luật TP.HCM số Chủ nhật 27-5
27/05/2012
- 01:00
Chết vì tay Trung Quốc Bài 2:
Chủ nghĩa thực dân Đại Hán
Cuốn sách Death by China (Chết
vì tay Trung Quốc) dành riêng một chương để nói về một đại chiến lược của Trung
Quốc nhằm khai thác tài nguyên của các nước nhỏ, xuất khẩu nhân công ồ ạt sang
các nước này và tiến tới biến họ thành “thuộc địa kiểu mới”.
Các tác giả cho rằng
đây là một thứ chủ nghĩa thực dân mới, mạnh mẽ và quyết liệt hơn chủ nghĩa thực
dân cũ của phương Tây nhiều.
Chiến lược đó được gọi
(không rõ khởi nguồn từ ai và vào lúc nào) bằng cái tên “Thả mồi và lật lọng”
(bait and switch).
Thả mồi và lật lọng
Peter Navarro và Greg Autry
viết: Chiến lược thả mồi và lật lọng của Trung Quốc luôn bắt đầu theo cùng một
cách: Chủ tịch, hoặc thủ tướng, hoặc bộ trưởng thương mại nước này đến thăm thủ
đô của một nước nào đó rất xa, như Djibouti, Niger hay Somalia chẳng hạn. Ông
ta đến đó và vẫy vẫy một cuốn sổ séc lớn, chào mời hứa hẹn những khoản vay hào
phóng, lãi suất thấp, để xây dựng cơ sở hạ tầng dân sự hoặc quân sự của nước sở
tại - bất kể đó là đường sá, cảng biển, hay quốc lộ, có ích lợi, hay một cung
điện xa hoa lãng phí cho nhà độc tài đang cầm quyền, hay là súng AK-47s để kìm
giữ những người dân cứng đầu cứng cổ dưới gót giày đàn áp.
Và để đổi lấy sự hào phóng của
Trung Quốc, tất cả những gì đất nước chớm thuộc địa kia phải làm gồm hai việc.
Thứ nhất, họ phải trao quyền kiểm soát tài nguyên thiên nhiên cho Trung Quốc để
đổi lấy khoản vay. Từ đó, Trung Quốc phong tỏa luôn nguồn tài nguyên của đất
nước, phục vụ mục đích sử dụng riêng. Thứ hai, họ phải mở cửa thị trường cho
tất cả những thành phẩm mà các nhà máy, công xưởng ở Trung Quốc sẽ sản xuất
bằng nguyên vật liệu thô mà xứ thuộc địa kia cung cấp. Từ đó Trung Quốc phong
tỏa luôn một thị trường mới nổi.
Theo hai tác giả, chiến lược
“Thả mồi và lật lọng” này đang được Trung Quốc tiến hành trên toàn thế giới. Ví
dụ, CHDC Congo đã “tặng” cho Trung Quốc kho tài nguyên đồng đỏ trị giá hàng tỉ
đô la để nhận về dự án xây dựng cơ sở hạ tầng. Ghana đổi ca cao lấy cơ sở hạ
tầng. Nigeria đổi khí đốt lấy nhà máy điện, v.v. Song đáng tiếc là chẳng nước
nào trong số này đạt được mục đích thịnh vượng.
Nhà đầu tư Trung Quốc này hiện làm chủ 15 nhà máy với hơn 1.600
công nhân, các công ty xây dựng, khách sạn và nhà hàng tại Nigeria. Ảnh: WORLD
AFFAIRS COUNCIL
Khát tài nguyên
Như nhiều tài liệu khác bàn về
chiến lược của Trung Quốc “thu mua” tài nguyên trên toàn cầu, Death by China cũng cho rằng một trong các nguyên nhân dẫn
đến việc Trung Quốc kiếm tìm tài nguyên khắp nơi là do nhu cầu tiêu thụ khổng
lồ của họ. Cuốn sách cho biết Trung Quốc là nơi tiêu thụ: một nửa lượng xi măng
của thế giới, gần nửa lượng thép, một phần ba lượng đồng đỏ, một phần tư lượng
nhôm, khối lượng cực lớn crôm, côban, liti, kẽm, gỗ v.v.
Tuy nhiên, vấn đề là
không phải nước nào khát tài nguyên cũng đều hành xử như vậy. Hai tác giả nhận
xét rằng, trong khi phần lớn các quốc gia trên thế giới đều xuất nhập khẩu tài
nguyên thông qua hệ thống giá cả trên thị trường quốc tế, tức là đều dựa vào
thị trường tự do để phân phối (hai ông gọi đây là “chủ nghĩa tư bản hợp tác”),
thì Bắc Kinh thực thi “chủ nghĩa tư bản thực dân” trên khắp châu Phi, châu Mỹ
Latin và nhiều nước châu Á. Death by China đưa ra một định nghĩa về chủ
nghĩa thực dân Đại Hán này: “Nắm quyền kiểm soát tài nguyên thiên nhiên - tài
sản thật sự của quốc gia thuộc địa. Xuất khẩu tài nguyên đó về Trung Quốc, thay
vì để cho nước sở tại sử dụng tài nguyên ấy để phát triển kinh tế. Sau đó tái
xuất nguyên vật liệu thô ấy trở lại nước sở tại nhưng lần này dưới hình thức
thành phẩm, hàng hóa. Toàn bộ quá trình tạo ra công ăn việc làm ở Trung Hoa lục
địa, gia tăng lợi nhuận cho các công ty của Trung Hoa lục địa và kéo dài thêm
dòng người thất nghiệp ở nước thuộc địa. Ở các nước thuộc địa kiểu mới đó, chỉ
còn lại những công việc nguy hiểm nhất, độc hại nhất, nghèo nhất, trong những
ngành công nghiệp bóc lột, còn những việc làm có giá trị cao thì đã chuyển hết
sang Quảng Châu, Thành Đô hay Thượng Hải”.
“Biển người” phủ khắp
lục địa Đen
Một khía cạnh khác của “chủ
nghĩa thực dân Đại Hán” là xuất khẩu nhân công. Một dân biểu Ai Cập, ông
Mustafa al-Gindi, từng nói: “Sự thực là đến châu Phi, Trung Quốc không chỉ đem
theo kỹ sư và nhà khoa học. Họ đến đây mang theo rất nhiều nông dân. Đó là chủ
nghĩa thực dân kiểu mới. Không còn đạo đức, luân lý, giá trị gì nữa cả”.
Theo Death by China, sau khi đã “thả mồi”, tức là cho nước thuộc địa vay tiền để xây
dựng cơ sở hạ tầng, Trung Quốc sẽ “lật lọng” bằng nhiều hình thức, trong đó có
việc xuất khẩu nhân công sang nước sở tại để tiến hành công trình xây dựng đó.
Các tác giả trích dẫn một cuốn sách có tựa đề China Safari (Cuộc đi săn của người Trung Quốc), nói
rằng: “Người Trung Quốc sẽ hút dầu và bơm dầu ấy vào những đường ống do Trung
Quốc sản xuất và canh gác, đến một cảng biển do Trung Quốc xây. Tại đây, dầu
được đưa vào các bồn của người Trung Quốc và chở về Trung Quốc. Nhân công Trung
Quốc sẽ xây cầu đường, đê đập, buộc hàng chục ngàn dân sở tại phải di dời.
Người Trung Quốc sẽ trồng trọt, chăn nuôi, để những người dân sở tại sẽ chỉ ăn
đồ ăn Trung Quốc, rau cỏ Trung Quốc, với các nguyên vật liệu nhập khẩu từ Trung
Quốc...”.
Thực ra, những “giai thoại”,
“huyền thoại” về chủ nghĩa thực dân kiểu Trung Hoa đã được nhắc đến từ lâu.
Tháng 6-2011, trong một cuộc trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, Đại tá Quách Hải Lượng, nguyên tùy viên quân sự Việt Nam tại
Trung Quốc nửa đầu thập niên 1980, cũng nhận định: “Họ tiến hành một thứ chủ
nghĩa bành trướng hiện đại, chủ nghĩa thực dân mới. Cả thế giới hiện nay không
nước nào đi xâm lược, lấy đất của nước khác. Nói đúng hơn, họ có thể xâm chiếm
nước khác bằng kinh tế, văn hóa, như Mỹ chẳng hạn nhưng không có nhu cầu lấy
đất. Còn Trung Quốc thì vừa lấy đất vừa di dân để chiếm và giữ”, “Cứ nơi nào họ
sang làm giúp ta thì họ rào lại, coi như lãnh địa của họ, không ai được vào
nữa. Họ nhập hàng hóa, từ đồ ăn thức uống, bát đĩa tới cái... hố xí bệt đều là
từ Trung Quốc, không dùng hàng Việt Nam”.
Nguyên do của tình
trạng này được hai tác giả của Death by China lý giải: Bắc Kinh cần phải
xuất khẩu một cách có hệ thống hàng triệu nhân công lao động sang “các nhà nước
vệ tinh” ở châu Phi, châu Mỹ Latin, châu Á, để giảm áp lực của nạn “nhân mãn”.
Một cách thẳng thừng, Peter
Navarro và Greg Autry so sánh việc Trung Quốc sử dụng chiến lược thực dân “Thả
mồi và lật lọng” trên khắp thế giới cũng giống như việc thắt một thòng lọng
quanh cổ tất cả các nền kinh tế, kể cả Mỹ, châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc. Hai ông
cho rằng chiếc thòng lọng này sẽ siết lại nếu Mỹ (và các đồng minh, đối tác)
không sớm hành động quyết liệt để ngăn chặn. Có lẽ vì tinh thần ấy mà cuốn Death by China mang cái tên “dữ dằn” là Chết vì tay Trung Quốc - Đối đầu với con rồng - Lời
kêu gọi hành động toàn cầu.
|
Hiện nay, Trung Quốc là đối tác thương mại
lớn thứ hai của châu Phi, sau Mỹ. Tính đến tháng 8-2007, có khoảng 750.000
công dân Trung Quốc ở lại sau khi đã hết thời gian làm việc tại châu Phi, hơn
700 công ty Trung Quốc làm ăn ở 49 nước châu Phi.
Trung Quốc gom nhặt tài nguyên thiên nhiên
của châu Phi - dầu hỏa, khoáng sản quý - để nuôi nền kinh tế đang mở rộng,
cũng như tìm kiếm thị trường mới cho các doanh nghiệp đang lớn của họ. Năm
2006, thương mại hai chiều tăng tới 50 tỉ USD. Không phải mọi giao dịch đều
liên quan đến trao đổi tiền tệ trực tiếp: Năm 2007, chính phủ Trung Quốc và
Congo đã đạt thỏa thuận, theo đó những công ty quốc doanh Trung Hoa sẽ tham
gia những dự án xây dựng cơ sở hạ tầng cho Congo, đổi lấy một lượng lớn
nguyên vật liệu khai thác từ các mỏ đồng của Congo. (Wikipedia)
|
ĐOAN TRANG tổng thuật
Kỳ sau: Khi đồng nhân dân tệ trở thành vũ khí...
Đón đọc trên Pháp Luật TP.HCM số ra ngày Chủ nhật 3-6.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét