Chúng tôi đi Đức - chuyện kể 43 năm trước (Đôn Hà k5)

Chuẩn bị

Vĩnh Yên,đầu tháng 6 năm 1971. 

Hôm đó là ngày thi môn cuối cùng (cũng là môn khó gặm nhất của năm thứ nhất): môn Cơ lý thuyết, thi vấn đáp, khi chúng tôi đang là lính Đại đội 153, trường ĐHKTQS. 5h30(?) toàn đại đội tập trung để chuẩn bị bước vào phòng thi thì có lệnh của tiểu đoàn, yêu cầu một số học viên tập trung gấp, trong đó Trung đội 1 có Đôn Hà, Kim Khôi, Thiện Luận; B2 có Tất Thắng, Vinh (còi); B3 có Nguyễn Chương (Ba té), Quý Sơn cùng vài bạn, hơn 10 người. Khi tập trung thì mới đươc biết có lệnh đi khám sức khỏe tại Quân y viện 9 nhưng không rõ lý do. Gần 11h về tới đơn vị, cả lũ mới tá hỏa vì đề thi quá khó, tỷ lệ đạt yêu cầu rất thấp. Hoảng hồn!

Đầu tháng 7, có lệnh cắt quân số, điều động các học viên đã đi khám sức khỏe về Đoàn 871 TCCT. Tại đây đươc gặp mấy bạn từ ĐH Quân y như Thịnh (cồ), Thiện Nhân, Nguyễn Khang, … Cán bộ của Cục Cán bộ gặp gỡ và giao nhiệm vụ cho mọi người là được cử đi học nước ngoài theo đường Bộ Đại học. Trong đó có 5 người được cử đi học tại CHDC Đức là Nguyễn Chương, Thiện Nhân, Đôn Hà, Tất Thắng và Quý Sơn. Số còn lại: Thịnh (cồ), Luận (êu), Vinh (còi)… tổng cộng hơn 10 người đi học ở Liên Xô, Hung. Mọi thủ tục sẽ do Đoàn 871 lo liệu.

Giữa tháng 7/1971, tất cả tập trung tại ĐH Bách khoa (HN) để làm hộ chiếu. Đến đây thì gặp lại mấy bạn Kỳ Bắc, Đức Thành… Vui hết cỡ. Kỳ Bắc (nhông) đã học 1 năm tiếng Đức tại ĐH Ngoại ngữ HN. 

Bữa đó hai anh em đang đứng nói chuyện với nhau thì có bạn học của Kỳ Bắc tới hỏi bằng tiếng Đức, Bắc nói “Dạ”. Tôi ngạc nhiên hỏi bạn đó nói gì mà Bắc lại 'dạ'. Hắn cười “Thằng đó nó hỏi nhà xí còn chỗ không, tao nói còn, mà là “Ja”, chứ không phải là “Dạ”...". Phục các bạn sát đất. Lần đầu tiên được nghe tiếng Đức!

Học tiếng Đức

Qua tháng 8/1971, số đi Liên Xi6 đã lên đường, còn lại 5 anh em ở lại học tiếng Đức tại trường ĐH Ngoại ngữ HN, ở Thanh Xuân. Để tranh thủ thời gian, Cục CB đã bố trí thầy(?) dạy trước, làm quen tiếng Đức cho mấy anh em ngay tại Trạm 66.

Ngay tại buổi học đầu tiên thầy đã ghi lên đầu bảng câu: “Deutsch ist eine der schwersten Sprachen der Welt” và giải thích: “Tiếng Đức là một trong những ngôn ngữ khó nhất thế giới. Bởi vậy các em phải rất, rất cố gắng học mới được”. Câu nói của thầy được ghi vào tâm khảm mấy anh em cho tới tận bây giờ. (Người thầy này đã anh dũng hy sinh cuối năm 1972, khi phố Khâm Thiên bị trúng bom B52 của đế quốc Mỹ. Xin được thắp nén nhang cầu mong  hương hồn thầy luôn thanh thản trên cõi Vĩnh hằng!)

Cuối tháng 8 có lệnh về trường ĐH Ngoại ngữ HN tập trung. Năm anh em được bố trí vào một lớp của khoa Đức ngữ. Vì trường ở tại Thanh Xuân, gần Hà Đông, đi lại khó khăn, nên cả 5 anh em đều ở lại, ăn ngủ tại trường.

Đầu tháng 9/1971, nhà trường bước vào năm học mới. Lớp có khoảng 30 bạn. Ngoài các thầy cô của khoa Đức ngữ còn có chuyên gia Đức giảng dạy. Những ngày học đầu tiên rất khó khăn. Mấy anh em cố gắng nghe rồi dich ra tiếng Việt để hiểu bài nhưng không kịp. Sau một tuần thì Nguyễn Chương đề nghị đổi lại cách học. Phải cố gắng nghe, đọc, tiếp thu và hiểu bài trên tiếng Đức chứ không được dịch ra tiếng Việt. Nhờ có sự thay đổi này nên mấy anh em tiến bộ nhanh. Lượng từ vựng và bài phải học hàng ngày rất nhiều. Mấy anh em đều rất cố gắng mỗi ngày học thuộc tới vài trăm từ mới. Có ngày Chương đạt kỷ lục - học thuộc tới 400 từ mới. Thật kỳ công! 

Tới cuối tháng 10/1971, thầy chuyên gia Đức vào lớp, chỉ vào mấy anh em Trỗi và nói với cả lớp: “Phải học được như 5 bạn này thì các em mới đủ điều kiện qua CHDC Đức học đại học. Các bạn khác phải cố gắng thật nhiều mới được”.

Cuối tháng 12/1971 thi xong. Cả 5 anh em đều đạt tốt. Thở phào! Tuy nhiên khi đi khám lại sức khỏe xuất ngoại thì Quý Sơn bị loại(?). Thật đáng tiếc. (Quý Sơn sau này là Tổng thư kí đầu tiên của Hội Tin học Việt Nam từ 1990).

Xuất ngoại

Một buổi tối đầu tháng 1/1972, chú đại tá Trịnh Đình Cửu, Cục phó Cục Cán bộ cùng một số cán bộ thay mặt Thủ trưởng Bộ triệu tập 4 anh em lên VP Tổng cục ở cửa Đông gặp mặt, động viên và giao nhiệm vụ. Một động thái rất hiếm hoi của Thủ trưởng Bộ QP! (Cho tới nay thì chỉ còn Thiện Nhân là thực hiện đúng tâm niệm và kỳ vọng của lãnh đạo Bộ QP lúc bấy giờ. 

Tối 21/1/1972, tất cả học viên lên tàu hỏa rời HN lên đường. Sáng 22/1 đổi tàu tại Bằng Tường. (Sau chiến tranh biên giới 1979, phía TQ ép VN phải chuyển địa điểm đổi tàu qua ga Đồng Đăng, Lạng Sơn). 

Trưa 23/1 tới Bắc Kinh, nghỉ đêm tại KS Bắc Vĩ. Sáng 24/1 lên tàu của TQ đi tiếp qua U -lan Ba-to (Mông Cổ), (tàu LX thì đi qua ga Забаикальск, biên giới Trung – Xô). Khi qua hồ Baican thấy phong cảnh tuyệt đẹp trong mùa đông tuyết lạnh. 

Trưa 31/1 tới Moscơva, nghỉ đêm tại KS Золотой Колос (Bông lúa vàng). Sáng ngày 1/2/1972 đi tiếp qua Bạch Nga, Ba Lan. Sáng sớm 2/2 tới Berlin, kết thúc một hành trình dài 12 ngày, băng qua mười mấy ngàn cây số trên lãnh thổ của 6 quốc gia.

(Còn nữa)