Bánh chưng ngày Tết (M100)

N¨m t«i 16 tuæi, sau khi bµ néi t«i qua ®êi, t«i b¾t ®Çu tù gãi b¸nh chư­ng mçi khi TÕt ®Õn. Bµ néi ®· d¹y cho t«i tõ rÊt l©u råi, bµ thư­êng b¶o: "Con g¸i ph¶i biÕt tÒ gia, néi trî".


Gãi b¸nh chư­ng tuy vÊt v¶, bËn rén mét chót như­ng b¸nh tù lµm ë nhµ ngon h¬n ®i mua rÊt nhiÒu. Víi t«i, mçi dÞp gãi b¸nh ch­ưng cßn gîi lại nhiÒu kû niÖm tõ thêi th¬ Êu.
ChiÕc b¸nh chư­ng l¹ l¾m, còng ngÇn Êy thø nguyªn liÖu gièng nhau mµ b¸nh chư­ng cña tõng nhµ l¹i kh¸c nhau. B¸nh ngon hay kh«ng phô thuéc vµo bµn tay ng­ưêi lµm ra nã.
B¸nh chư­ng ®­ưîc gãi tõ 27 ®Õn 29 TÕt lµ thêi gian võa nhÊt, võa kÞp cóng tæ tiªn, cßn ®Ó dµnh ®­ưîc ®Õn ra Giªng. Ngư­êi lµm b¸nh khÐo lµ b¸nh võa ®Ñp võa ngon, ®Ó l©u kh«ng bÞ mèc.
Muèn gãi b¸nh chư­ng ®Ñp ph¶i chän ®ư­îc l¸ dong nÕp, tÊm l¸ bÇu bÇu, cã chiÒu ngang cµng réng cµng tèt, l¸ kh«ng non kh«ng giµ, ngư­êi xư­a gäi lµ l¸ "b¸nh tÎ" v× ë ®é nµy l¸ dong dÎo, khi gãi dÔ ®Ñp h¬n. Trư­íc khi ®em gãi b¸nh, l¸ dong ph¶i ®ư­îc röa s¹ch, lau kh«, t­ưíc sèng l¸ ®i cho ®ì cøng. Khi tư­íc sèng l¸ ph¶i lùa bµn tay thËt khÐo tr¸nh lµm r¸ch l¸, g¹o nÕp gãi b¸nh ph¶i chän g¹o nÕp mïa g¹o míi, xay x¸t cßn gi÷ ®­îc h­ư¬ng th¬m, mà g¹o nÕp c¸i hoa vµng lµ tèt nhÊt. Sau ®ã ®em vo vµ ®·i s¹ch, ng©m vµo n­ưíc kho¶ng 4 - 5 giê cho g¹o mÒm, (ng©m l©u b¸nh chư­ng dÔ n¸t).
Nh©n b¸nh chư­ng ®­ưîc lµm tõ ®Ëu xanh vµ thÞt lîn. §Ëu xanh ph¶i chän ®Ëu h¹t tiªu, cã lßng vµng nh©n b¸nh míi cã mµu s¾c ®Ñp. ĐËu xanh ng©m víi nư­íc Êm cho në mÒm, ®·i s¹ch vá råi ®em ®å chÝn, gi· nhuyÔn råi chia ®Òu thµnh tõng n¾m, mçi n¾m lµ nh©n cña mét chiÕc b¸nh.
ThÞt lîn ph¶i chän thÞt thËt tư­¬i, võa mì võa n¹c, ®em th¸i thµnh tõng miÕng h×nh vu«ng dµy kho¶ng 2 ph©n, ư­íp víi chót muèi vµ h¹t tiªu xay nhá. Kho¶ng 4 l¹ng g¹o nÕp, 1,5 l¹ng ®Ëu xanh vµ 1,5 l¹ng thÞt lµ ®ư­îc mét chiÕc b¸nh ngon. Khi gãi b¸nh ph¶i trén thªm chót muèi vµo g¹o cho cã vÞ ®Ëm ®µ. B¸nh ch­ưng cã hai lo¹i: mÆn vµ ngät. Ng­ưêi Hµ néi chóng t«i hay gãi b¸nh chư­ng ®ư­êng, thø b¸nh võa th¬m võa ngät v× ®Ëu xanh ®ư­îc nÊu thµnh chÌ kho trư­íc khi ®em lµm nh©n b¸nh.
Mäi viÖc chuÈn bÞ dï cÈn thËn vµ chu ®¸o ®Õn ®©u còng lµ chư­a ®ñ nÕu thiÕu ®«i bµn tay khÐo, ®«i bµn tay gãi ghÐm, vun vÐn cho tÊt c¶ nh÷ng s¶n vËt trªn cña ®Êt trêi vµo trong mét chiÕc b¸nh h×nh vu«ng. Bµ néi vµ bµ ngo¹i t«i gãi b¸nh ch­ưng ®Òu rất ®Ñp. ChiÕc b¸nh ®Ñp lµ chiÕc b¸nh ph¶i cao thµnh cã t¸m gãc ®Òu vu«ng. Bµ néi t«i thư­êng gãi b¸nh b»ng tay, ¨n rất ngon, còn b¸nh gãi khu«n khi luéc dÔ bÞ nh·o ¨n sÏ nh¹t.
Mçi lÇn ngåi gãi b¸nh chư­ng, t«i thư­êng nhí l¹i nh÷ng ngµy TÕt xưa! Khi Êy ë n¬i s¬ t¸n, dư­íi ¸nh ®Ìn dÇu... mư­a bôi bay lÊt phÊt ngoµi s©n, trªn bÕp löa nåi b¸nh chư­ng to ®ang s«i ïng ôc... «ng ngo¹i t«i ®i xung quanh ®Èy nh÷ng khóc cñi to cho löa ch¸y ®Òu, hoa löa bay ra lÊp l¸nh, chèc chèc ngư­êi l¹i cho thªm n­íc vµo nåi. ChiÕn tranh c¸c con ®i v¾ng c¶, chØ cã hai «ng bµ ë cïng ®µn ch¸u nhá, c«ng viÖc nÆng trong nhµ ®Òu ®Õn tay «ng. (T«i nhí «ng thÝch ¨n b¸nh ch­ưng ®ư­êng. Khi «ng ®· qua ®êi, TÕt ®Õn chóng t«i vÉn lµm b¸nh nh©n ngät ®Ó cóng «ng). Bän trÎ con chóng t«i ch¬i xung quanh ®ã chê vít nh÷ng chiÕc b¸nh ch­ưng con. Mấy đứa ch¬i bµi tam cóc, thØnh tho¶ng l¹i c·i nhau chÝ chãe råi l¨n ra ngñ lóc nµo kh«ng hay. Khi tØnh dËy trêi sáng ®· l©u råi, ®· ngöi thÊy mïi th¬m cña b¸nh chư­ng. Nh÷ng chiÕc b¸nh sau 9 tiÕng luéc trªn bÕp löa hång ®­ưîc vít ra, röa s¹ch råi nÐn b»ng mét tÊm gç dµy, bªn trªn đặt hai c¸i cèi ®¸, tõng tÊm b¸nh ®ang bèc h¬i nghi ngót. TÕt ®Õn thËt råi.
Nh÷ng chiÕc b¸nh chư­ng t«i lµm ra ®ư­îc d©ng lªn bµn thê cóng tæ tiªn, néi ngo¹i; ®Ó ®Ñp h¬n thư­êng gãi bªn ngoµi b»ng nh÷ng chiÕc l¸ t­¬i vµ buéc thªm nh÷ng chiÕc l¹t mµu ®á, mang l¹i sù ng¹c nhiªn cho rÊt nhiÒu ng­ưêi. B¸nh t«i lµm bao giê còng ®­ưîc c¶ nhµ tÊm t¾c khen ngon. B¸nh chư­ng thư­êng ¨n cïng giß ch¶, c¸ kho, d­ưa hµnh lµm nªn h­ư¬ng vÞ TÕt.
ChiÕc b¸nh chư­ng xanh g¾n bã víi ngư­êi ViÖt tõ c©u chuyÖn cæ, lóc bÐ th¬ ai còng thuéc lßng, tÊm b¸nh d¹y con ngư­êi ta ph¶i biÕt ¬n trêi ®Êt tæ tiªn, «ng bµ, cha mÑ.
Mong sao tõng gia ®×nh ngư­êi ViÖt h·y gi÷ g×n chiÕc b¸nh chư­ng xanh.