Cảm nhận "Quyền sư" (truyện của Trần Việt Trung)

 Một lần, cụ Nguyễn Tế Công và hai học trò ruột của mình là anh Cam Túc Cường và anh Ngô Sỹ Quý đi chơi bên Hồ Hoàn Kiếm thì gặp một gánh bán thuốc mãi võ kiếm tiền. Người xem rất đông. Một nam tử đang múa cây côn to. Anh ta điều khiển cây côn rất điêu luyện, tốc độ ngọn côn rất cao, đứng gần chỉ nghe tiếng gió vù vù. Người xem trầm trồ nể phục. Bỗng, cây côn vọt lên cao rồi rơi xuống, trang nam tử lấy hai tay đỡ, rồi cắm thẳng xuống đất. Sau đó, chàng mời mọi người thử rút cây côn. Mấy người tiến vào, cố sức bình sinh rút. Cây côn vẫn đứng tại chỗ như trời trồng. Anh Quý nổi máu, định vào khoe nghề, liền bị cụ Nguyễn Tế Công véo tai lôi lại:" Người ta đi múa võ mưu sinh, mình phải để người ta kiếm tiền chứ!".

Một lần khác, trong khu phố cổ Hà Nội có một võ sĩ người Hoa là Chung Sí Fù dạy võ kiếm sống. Muốn có nhiều học trò thì cần nổi danh. Nghe cụ Nguyễn Tế Công là một võ sư rất có tài thuộc môn phái khác, Chung Sí Fù liền ngỏ lời thách đấu. Anh Quý rất khó chịu muốn giữ uy tín cho thầy mình, nên xin thầy cho phép mình phân cao thấp với hắn. Cụ Nguyễn Tế Công nói: "Nó làm thế là vì miếng ăn thôi. Mày thắng nó, mày không giỏi hơn, còn nó sẽ mất hết học trò, lấy gì ăn chứ!".

Một ngày kia, vào tháng ba năm 1945, Nhật đảo chính Pháp, giành quyền kiểm soát Hà Nội. Lệnh giới nghiêm toàn thành phố, sau 9 giờ đêm, mọi người không được ra đường, nếu ai vi phạm, lính Nhật sẽ xử tại chỗ. Không may, đêm ấy một người họ hàng của anh Quý bắt buộc phải ra đường vì có người thân đang hấp hối. Một tên lính Nhật nhìn thấy, liền tuốt trường kiếm khỏi vỏ. Nhát chém ngọt gọn. Anh Quý được tin, tìm đến cụ Nguyễn Tế Công. Không quản hiểm nguy, hai thầy trò băng đêm đến nhà người bị nạn để cứu chữa. Cụ Nguyễn Tế Công bảo anh Quý lau vết thương cho người bị nạn, rồi cụ lấy  một lọ thuốc bột, rắc bột thuốc dọc vết chém, đặt gạc bông rồi băng lại. Cụ kê một đơn thuốc: "May lắm, chỉ bị rách thịt, phổi không bị thương. Ba ngày nữa là hết đau. Hàng ngày sắc thuốc cho uống. Không sao đâu!". Quả nhiên, ba ngày sau vết thương dần se miệng.

Chuyện sau đây vừa bi vừa hài. Cạnh nhà cụ Nguyễn Tế Thâm có một đôi vợ chồng. Anh rất hiền lành. Chị rất đanh đá, thường quát nạt chồng, nhiều lần thượng cẳng chân, hạ cẳng tay khiến chồng đau đớn mà vẫn cam chịu. Cụ nói với anh chồng để cụ giúp rồi nói với chị vợ:"Chồng cô tốt lắm à, được sống với nó là tốt lắm đấy!". Chị liền lu loa nhạo báng chồng. Chờ đúng lúc chị đang mồm năm miệng mười nói xấu chồng, cụ ra tay rất nhanh, khẽ giật hàm dưới của chị. Thế là miệng chị không ngậm lại được nữa. Cụ quay người bỏ đi. Lúc chồng về, hai người dẫn nhau sang nhà cụ lạy van. Cụ bảo không được hỗn với chồng nữa thì cụ chữa cho. Chị không nói được vì mồm vẫn há hốc, chỉ gật lấy gật để. Cụ lại ra tay rất nhanh, giật hàm chị về vị trí cũ. Chị lặng đi vì đau rồi lắp bắp kính cẩn chào cụ ra về.

Đấy là chuyện về cụ Nguyễn Tế Công. Bây giờ, xin dành ít dòng kể về người học trò xuất sắc của cụ là ông Ngô Sỹ Quý, người mà tác giả Trần Việt Trung tôn làm thầy và đã nhận xét: "Cụ Nguyễn Tế Công là bậc kỳ tài, thầy Ngô Sĩ Quý là bậc tài hoa".

Trong nghề võ, người thầy thường chọn trò rất kỹ. Ông Quý được cụ Nguyễn Tế Công chọn, được theo học cụ từ tuổi thiếu niên cho đến lúc trưởng thành. Năm 1946, ông Quý vào Vệ quốc đoàn, rồi rời Hà Nội lên Việt Bắc. Từ đấy, thầy trò không gặp nhau. Nhưng ông Quý không bao giờ quên công lao dạy dỗ của thầy.

Thầy Công rất kiệm lời, tận tình và nghiêm khắc. Thầy dạy võ, còn dạy học trò cách sống. Học võ không phải để đánh nhau, cũng không phải để mưu sinh mà để xây dựng nhân cách, rèn luyện bản lĩnh con người. Thầy thường nói:"Học đi à. Cái nguy hiểm nó đến với mày không có tao ở bên đâu". Thầy còn nói:"Học cái này có khi cả đời không dùng đến nhưng nếu phải dùng là thoát chết". Nhân lúc vui, ông Quý hỏi thầy Công:"Nếu luyện tốt, con có giỏi được như thầy không?" Thầy bảo:"Không bao giờ, vì mày muốn giỏi bằng tao thì mày phải học phải luyện như tao, làm những việc nguy hiểm như tao đã làm, hiểu biết và từng trải như tao..." Ông Quý lại hỏi thêm:"Thầy có giấu nghề không, có sợ học trò phản thầy không?" Thầy cười:"Dạy không cần giấu, chỉ sợ không học được thôi. Không sợ phản đâu, nó phản hay không là do mình chứ không do nó mà...".

Với một người thầy như thế, ông Quý không bao giờ quên được. Ngày trở về Hà Nội, ông Quý cố sức tìm thầy nhưng thầy đã di cư vào Nam và mất ở Sài Gòn năm 1959. Không được gặp thầy Công để trả ơn nghĩa, thầy Ngô Sĩ Quý đã hết lòng truyền môn phái võ Vịnh Xuân Quyền cho người học trò ruột là tác giả Trần Việt Trung và Trần Việt Trung đã noi gương hai bậc sư phụ cố gắng viết "Quyền sư", góp phần gìn giữ một môn phái võ rất đặc sắc ở Việt Nam, cũng là bày tỏ lòng biết ơn, trả nghĩa đối với hai người Thầy đã quá cố mà anh vô cùng yêu mến và kính trọng.

Tôi là người đọc mê mải "Quyền sư". Hai mẩu chuyện đầu nói về chữ tình (người). Hai mẩu chuyện giữa nói về chữ nhân. Mẩu chuyện sau cùng nói về chữ nghĩa. Ba chữ này trong một kiếp người cứ kín đáo, quấn quýt, lặng lẽ lặn vào nhau. Không có ba chữ này thì thế gian ta đang sống không còn gì để nói nữa. Người đời xưa đã như thế thì người đời nay hãy cảm rồi ngẫm, ngẫm rồi thấy và thấy rồi thì nhận. Hãy cảm nhận đầy đủ chữ tình, chữ nhân và chữ nghĩa trong "Quyền sư".

                                                                                            Đại Kim-Hà Nội 1.9.2013

                                                                                               Trương Tư Tần Quỳnh